Jak wybrać głośniki centralne i efektowe?

Kolumny centralne i kolumny głośnikowe efektowe znajdują zastosowanie wyłącznie w instalacjach kina domowego. Natomiast w wielokanałowych systemach, przeznaczonych wyłącznie do odtwarzania wysokiej jakości nagrań muzycznych zrealizowanych w stereo, praktycznie nie są wykorzystywane. Wymagane są tam zespoły głośnikowe identyczne pod względem konstrukcji dla wszystkich kanałów, może poza subwooferem.

Głośniki centralne i efektowe najczęściej oferowane są przez poszczególnych producentów w ramach poszczególnych linii bądź serii produktowych np. linia Debut firmy ELAC. W grę wchodzi tu nie tylko dopasowanie wzornicze czy gabarytowe lecz przede wszystkim dopasowanie do głośników kanałów przednich pod względem efektywności i charakteru brzmienia (zbliżone rozwiązania konstrukcyjne i te same materiały konstrukcyjne, wykorzystane do budowy membran poszczególnych głośników i obudów całych zespołów głośnikowych). To wszystko ma zapewnić wyjątkowe wrażenia podczas domowych seansów i niesamowitą jakość dźwięku przestrzennego.

Z wiadomych względów wybór dedykowanych zestawów głośnikowych w większości przypadków będzie optymalny, z pewnymi wyjątkami. W grę mogą wchodzić np. nietypowe warunki akustyczne pomieszczenia lub specyficzny gust słuchacza. Wtedy doboru należy dokonać indywidualnie, kierując się odsłuchem i własnymi preferencjami.

Kolumna głośnikowa centralna – jaką wybrać?

W przypadku głośników centralnych wybór sprowadza się jedynie do decyzji, czy ma to być mniejszy czy większy system kina domowego pod względem gabarytów. Warto też pamiętać o wymiarach ekranu telewizora, blisko którego kolumna centralna będzie ulokowana. Chodzi tutaj o realistyczny efekt brzmieniowy (charakterystyka promieniowania dźwięku) oraz względy estetyczne.

Istotnym czynnikiem jest też jego fizyczna lokalizacja. Głośnik centralny, jak sama nazwa wskazuje, powinien znaleźć się centralnie (na środku) pod lub nad telewizorem. Jego przesunięcie na prawo lub na lewo względem miejsca odsłuchu czy też telewizora jest bardzo niekorzystne, ponieważ wówczas dialogi zawarte w scenie filmowej będą sprawiały wrażenie „oderwanych od obrazu”. Co więcej, w przypadku pojawiania się rezonansów wyższych partii basu, należy rozważyć możliwość innej aranżacji całego sprzętu w pomieszczeniu. Oczywiście głośnik centralny przenosimy razem z ekranem. Dodatkowo należy dążyć do tego, aby kolumna centralna znajdowała się mniej więcej na takiej samej wysokości jak przetworniki kolumn frontowych. Pozwoli to zapewnić dobrej jakości, zrównoważony przestrzenny dźwięk.

Głośnik centralny – układ D'Appolito

Stosowane głównie z systemach kina domowego głośniki centralne często mają przetworniki elektroakustyczne rozmieszczone w układzie D’Appolito. Rozwiązanie to wzięło swoją nazwę od jego pomysłodawcy, a więc Amerykanina – Josepha D’Appolito. Zostało zdefiniowane już w latach 80. XX w. i jest wciąż chętnie wykorzystywane przez producentów kolumn głośnikowych, a więc także w głośniku centralnym. Zgodnie z założeniami pierwszego konstruktora, głośnik wysokotonowy w tego typu kolumnie powinien zostać umieszczony między dwoma rozlokowanymi symetrycznie głośnikami nisko-średniotonowymi (tzw. wooferami). Jest to podstawowa konfiguracja. W bardziej zaawansowanym układzie D’Appolito, zamiast każdego z wooferów stosuje się osobny głośnik niskotonowy i osobny średniotonowy, a cała konstrukcja jest wówczas nie dwu-, a trzydrożna. Takie rozstawienie przetworników elektroakustycznych w kolumnie centralnej ma zapewnić odpowiednią charakterystykę kierunkową dźwięku odtwarzanego przez kino domowe, a konkretnie środkowy kanał audio.

Kolumny głośnikowe efektowe

W systemach kina domowego ich znaczenie nie jest krytyczne, niemniej jednak warto zadbać o zbliżoną ich jakość w stosunku do pozostałych kolumn głośnikowych. Poza dedykowanymi zespołami do obsługi kanałów tylnych i surroundowych można naturalnie skorzystać z większości konstrukcji podstawkowych czy naściennych.

Kolumny głośnikowe podstawkowe jako głośniki efektowe

Klasyczna kolumna podstawkowa w wielu przypadkach mogą okazać się „zbyt dobra” jako kolumna surround, a zatem niepotrzebnie zbyt kosztowna do takich zastosowań. To względu na fakt, że większość dźwięków o najniższych częstotliwościach i tak będzie reprodukowana przez subwoofer. Natomiast zasadniczą funkcją głośników efektowych będzie stworzenie wrażenia przestrzeni, z doraźnym odtwarzaniem poszczególnych odgłosów dobiegających z tyłu lub z boku widza, tak jak to zaplanował twórca filmu (ścieżki dźwiękowej).

Głośniki surround – rozstawienie

Jeżeli w pomieszczeniu brakuje miejsca na ustawienie głośników w standardowych typach obudów, to warto rozważyć możliwość ich zawieszenia na ścianie, o ile konstrukcja ich obudowy na to pozwala (np. otwór bas refleks znajduje się na przedniej ściance). Ewentualne można zastosować typowe konstrukcje naścienne o efektywności zbliżonej do tej, którą charakteryzują się kolumny podłogowe wykorzystywane dla kanałów przednich i kolumna centralna.

O ustawieniu głośników efektowych będzie decydowała zasada ich działania, a także rodzaj systemu surround, jaki chcemy zbudować. W praktyce głośniki surround o konstrukcji dipolowej (lub bipolarnej) ustawia się po obu stronach miejsca odsłuchu, ok. 0,5 do 1 m nad wysokością uszu słuchacza. Natomiast zwykłe głośniki promieniujące sygnał audio bezpośrednio w kierunku słuchacza (do przodu) lepiej ustawić na wysokości uszu, a do tego nieco z tyłu za użytkownikiem systemu kina domowego. Możliwa jest też lokalizacja tych głośników na tylnej ścianie. Wszystko zależy od tego, jaki system audio chcemy zbudować.

Osobnym zagadnieniem jest wybór między tradycyjnymi głośnikami, które łączy się przewodami głośnikowymi, np. z podłączonym do płaskiego telewizora amplitunerem kina domowego lub wzmacniaczem AV, a głośnikami bezprzewodowymi. Te ostatnie, mają jednak większe wymagania co do doboru współpracującej z nimi elektroniki.

Głośniki centralne i głośniki efektowe w zabudowie

Nie masz miejsca na standardowe kolumny podłogowe, centralną i efektowe? Nic straconego! Zamiast rozstawiać głośniki centralne czy też głośniki efektowe na specjalnych podstawkach czy uchwytach ściennych można je zabudować w ścianie lub suficie. Muszą to jednak być konstrukcje odpowiednio do tego przystosowane – tzw. głośniki instalacyjne. Są to zwykle naprawdę płaskie głośniki (o niewielkiej głębokości montażowej), które – zależnie od potrzeb i tworzonego systemu surround – instaluje się w ścianie lub podwieszanym suficie.

Nie jest to regułą, ale modele ścienne mają zwykle prostokątne kształty, a sufitowe bywają najczęściej okrągłe. Co ważne, instalacyjne głośniki centralne i głośniki efektowe mają z reguły maskownice, które można malować. Dzięki temu praktycznie wtapiają się w aranżację pomieszczenia odsłuchowego. Ze względu na „niewidzialny montaż” również kable głośnikowe powinny mieć w tym wypadku specjalną konstrukcję, odporną na korozję i umożliwiającą np. poprowadzenie ich w ścianie.

Więcej o tym rozwiązaniu przeczytasz w artykułach: „Głośniki ukryte w ścianie – pomysłowy zestaw stereo”, a także „Brak miejsca na kino domowe? Rozważ głośniki instalacyjne”.

Głośniki Dolby Atmos

System Dolby Atmos w kinie domowym wykorzystuje zwykle dwa (w podstawowej konfiguracji) lub cztery głośniki sufitowe, które odpowiadają za przetwarzanie kanałów audio pozwalających na symulację trzeciego wymiaru (wysokości). Nie każdy użytkownik może jednak pozwolić sobie na wykonanie zaawansowanych instalacji i zbudowanie podwieszanego sufitu, w którym takie głośniki mogłyby zostać zamontowane.

Kompromisem w takiej sytuacji są specjalne głośniki Dolby Atmos, zwane również „przystawkami”, które ustawia się najczęściej na kolumnach podłogowych wykorzystywanych w systemie kina domowego. Przykładem tego typu konstrukcji jest dwudrożna kolumna ELAC Debut 2.0 A4.2 wykorzystująca zaawansowane rozwiązania konstrukcyjne z koncentrycznym głośnikiem średnio-wysokotonowym i wysokiej klasy zwrotnicą.

Przystawki emitują dźwięk ku górze, pod odpowiednim kątem. Słuchacz znajdujący się w tzw. sweet spocie, czyli punkcie o najlepszych warunkach odsłuchowych, nie odbiera zatem dźwięku bezpośredniego (jak w standardowej konfiguracji Dolby Atmos z głośnikami sufitowymi), a odbity od powierzchni sufitu. W tego typu konfiguracjach akustyka pomieszczenia odsłuchowego, zwłaszcza powierzchnia sufitu, od której w znacznej mierze odbijają się fale akustyczne emitowane przez przystawki, ma ogromne znaczenie. W zbyt dużym, ale też zbyt małym, a do tego mocno wytłumionym pomieszczeniu, efekt trójwymiarowości dźwięku wywoływany za pośrednictwem przystawek głośnikowych ustawionych na kolumnach podłogowych może być słabo zauważalny.

Nie wierz na słowo. Po prostu posłuchaj!

Wszystkie wymienione zagadnienia pomogą Ci zorientować się w ofercie głośników centralnych i głośników efektowych, dostępnej obecnie na rynku. Zwróć na nie uwagę zwłaszcza przeglądając wszelkiego rodzaju rankingi internetowe. Pamiętaj przy tym, że żaden ranking głośników efektowych czy kolumn przeznaczonych do odtwarzania dźwięku z kanału centralnego, chociaż może wydawać się pomocny, tak naprawdę nie zagwarantuje Ci idealnego dopasowania tych urządzeń do Twoich konkretnych potrzeb. Mówiąc prościej – nikt nie odpowie Ci wprost i jednoznacznie na pytanie, jakie głośniki efektowe i centralne są najlepsze właśnie dla Ciebie.

Jak zatem wybrać właściwe głośniki efektowe i głośnik centralny?

Poza dopasowaniem pod względem wzornictwa istotne jest przede wszystkim brzmienie. Jedyną metodą, aby je sprawdzić, jest tak naprawdę posłuchanie tych głośników, zanim zdecydujesz się na ich zakup. Dopiero samemu słysząc możliwości brzmieniowe, zyskasz pewność, że odpowiadają one Twoim potrzebom i gustowi. Poza tym, żaden ranking głośników nie zastąpi osobistego kontaktu z urządzeniem. Dlatego przed zakupem warto poprosić o umożliwienie odsłuchania go w salonie Top Hi-Fi & Video Design.

Jeśli potrzebujesz pomocy w doborze głośników centralnych lub efektowych do swojego systemu audio, skontaktuj się z jednym z naszych salonów Top Hi-Fi & Video Design. Bez pośpiechu, przy filiżance dobrej kawy i w miłej atmosferze postaramy się pomóc, a nasi konsultanci odpowiedzą na Twoje pytania.