Głośniki i kolumny

Głośniki stanowią jeden z najważniejszych komponentów systemu audio. Ich zadaniem jest przetwarzanie dostarczanego sygnału na fale dźwiękowe, które docierają do naszych uszu. Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na wierność odwzorowania sygnału przez głośniki, co sprawia, że ich dobór nie powinien być kwestią przypadku.

---

Rodzaje głośników

Współcześnie Klienci mają do wyboru kilka typów głośników, które różnią pod wieloma względami. Warto zatem znać podstawowe informacje dotyczące funkcjonalności oraz przeznaczenia poszczególnych konstrukcji, aby właściwie dobrać je do swojego systemu audio.

• Głośniki podłogowe
• Głośniki podstawkowe
• Głośniki centralne i efektowe
• Subwoofery
• Soundbary
• Głośniki instalacyjne

Głośniki podłogowe

Głośniki podłogowe, zgodnie z nazwą, są konstrukcjami ustawianymi bezpośrednio na podłożu. Ze względu na powierzchnię obudowy oraz średnicę i ilość przetworników, kolumny podłogowe wybierane są najczęściej do pomieszczeń o rozmiarze ponad 20 metrów kwadratowych. Umożliwiają one bowiem wytworzenie ciśnienia akustycznego niezbędnego do nagłośnienia takiej powierzchni.

Wolnostojące kolumny głośnikowe są zdecydowanie najpopularniejszym typem głośników, który stosowany jest zarówno w systemach stereo, jak też w kinie domowym. Popularność tych konstrukcji sprawia, że oferta producentów jest niezwykle szeroka. Dostępne są modele budżetowe, ze średniej półki cenowej oraz głośniki podłogowe hi-end, przeznaczone dla najbardziej wymagających użytkowników.

Głośniki podstawkowe

Głośniki podstawkowe od lat są powszechnie stosowane zarówno w przypadku budżetowych, jak i wyższej klasy systemach stereo i kina domowego.

Największą zaletą głośników podstawkowych jest stosunkowo niewielka ilość zajmowanego miejsca. Ustawiane są bezpośrednio na meblach, bądź na podstawkach głośnikowych. Rekomendujemy oczywiście ten drugi sposób, który zapewnia stabilne ustawienie głośników oraz redukuje niepożądane wibracje. Podstawki głośnikowe szczególnie cenione są także przez osoby, dla których wygląd sprzętu audio odgrywa duże znaczenie.

Głośniki podstawkowe najlepiej sprawdzają się w mniejszych pomieszczeniach, o powierzchni nieprzekraczającej 15 – 20 metrów kwadratowych. Rozmiar przetworników w takich konstrukcjach pozwala wytworzyć ciśnienie akustyczne wystarczające do wypełnienia pomieszczenia dźwiękiem. Ze względu na mniejszą objętość obudowy bas w głośnikach podstawkowych może mieć nieco mniejszy rozmach i zejście niż w głośnikach podłogowych. W większości przypadków okazuje się jednak wystarczający. Pasmo przenoszenia większości modeli rozpoczyna się w okolicach 60 – 70 Hz.

Wybierając głośniki podstawkowe polecamy zwrócić uwagę na modele renomowanych producentów: Bowers & Wilkins, Elac, ProAc, Vienna Acoustics. Są one chętnie wybierane przez naszych Klientów.

Głośniki centralne i efektowe

Opisywane głośniki są nieodłącznym elementem kina domowego. Głośnik centralny umieszczany jest najczęściej bezpośrednio pod telewizorem, na wprost słuchacza. Jego celem jest reprodukcja dialogów. Nie musimy zapewne nikogo przekonywać, jak ważne jest to zadanie. Wyrazistość i naturalne brzmienie dialogów sprawiają, że użytkownik nie będzie miał problemów z właściwym zrozumieniem treści, co znacznie utrudniłoby odsłuch.

Głośniki efektowe pozwalają wytworzyć dźwięk przestrzenny, który stanowi główny cel każdego systemu wielokanałowego. W podstawowej konfiguracji kina domowego montowane są z tyłu pomieszczenia odsłuchowego, a w systemach 7.2 czy 9.2 także po bokach. Dzięki nim dźwięk w scenach akcji wypada dużo bardziej realistycznie.

Należy zaznaczyć, że do głośników efektowych zaliczamy nie tylko kolumny surround. Są to także głośniki instalacyjne, umieszczane w ścianie lub suficie.

Subwoofery

Subwoofer, jak sama nazwa wskazuje jest głośnikiem sub-niskotonowym, którego celem jest wygenerowanie najniższych częstotliwości, w zakresie od 20 Hz do 200 Hz. Do wytworzenia fal dźwiękowych o takim zakresie potrzebne jest duże ciśnienie akustyczne. Właśnie dlatego subwoofery stanowią osobne konstrukcje, mające ściśle dobraną objętość obudowy i odpowiedni przetwornik. Większość subwooferów to głośniki aktywne, posiadające wbudowany wzmacniacz.

Subwoofery stosowane są zarówno w zestawach stereo, jak i w kinie domowym. Należy jednak zaznaczyć, że w obu tych systemach potrzebne są urządzenia o nieco innej charakterystyce. Subwoofery do stereo posiadają zazwyczaj mniejszą membranę, która zapewni odpowiednią sprężystość basu. Wybierając subwoofer do kina domowego radzimy skupić się na modelach z membraną o większej powierzchni (minimum 8 cali), która zapewni odpowiednią potęgę niskich tonów, niezbędną w scenach akcji. Nie jest to jednak ścisły podział. Istnieje grupa uniwersalnych urządzeń, która sprawdzi się w obu tych systemach. Nasi specjaliści z chęcią pomogą Wam wybrać odpowiedni model subwoofera, pasujący do Waszego zestawu audio.

Soundbary

Kino domowe nie musi kojarzyć się z zestawem kolumn rozmieszczonych w całym pomieszczeniu. Często, ze względu na ograniczoną przestrzeń, takie rozwiązanie nie jest możliwe. Wówczas najlepszym rozwiązaniem okazuje się wybór soundbara. Jest to listwa z umieszczonymi w niej głośnikami oraz wzmacniaczami, która zapewnia zdecydowanie lepszą jakość dźwięku niż standardowe głośniki telewizora.

Soundbary znanych i cenionych marek, jak Yamaha czy Bowers & Wilkins to dopracowane konstrukcje, stanowiące w zasadzie centrum multimedialne systemu kina domowego. Oprócz systemu głośników soundbary posiadają także wbudowany procesor, umożliwiający wytworzenie wielokanałowego dźwięku z jednego miejsca. Komplet złącz oraz wbudowane funkcje sieciowe niektórych modeli sprawiają, że są one określane mianem telewizyjnego systemu dźwiękowego.

Głośniki instalacyjne

Głośniki instalacyjne to rozwiązanie pozwalające stworzyć zestaw stereo lub kina domowego bez konieczności umieszczania tradycyjnych kolumn. Są one wybierane przez użytkowników, którzy nie chcą lub nie mają możliwości przeznaczenia części powierzchni pomieszczenia na sprzęt audio. Głośniki instalacyjne montowane są w ścianie lub w suficie podwieszanym. Taki system jest ekonomicznym rozwiązaniem, pozwalającym uzyskać dobrą jakość brzmienia. Nagłośnienie stworzone z głośników instalacyjnych nie pozwoli co prawda na uzyskanie takiej detaliczności i zejścia basu, co klasyczne kino domowe. Będzie jednak dobrym rozwiązaniem dla osób, które chcą stworzyć nierzucający się w oczy system audio.

Znany brytyjski producent, Bowers & Wilkins stworzył całą serię wysokiej klasy głośników instalacyjnych, które jakością dźwięku znacznie przewyższają budżetowe konstrukcje. Wyróżnia je dobra jakość zastosowanych przetworników, solidna konstrukcja obudowy oraz łatwy montaż. Jeśli więc chcecie stworzyć dobrej klasy system audio składający się z głośników instalacyjnych, radzimy rozważyć ofertę tego producenta.

Najważniejsze cechy głośników

Wybierając tego typu sprzęt warto mieć na uwadze najistotniejsze cechy głośników. Są to:

• Impedancja – parametr informujący o tym, jak duży opór stawia cewka przetwornika podczas przepływającego przez nią sygnału elektrycznego. Wartość impedancji jest parametrem zmieniającym się w zależności od częstotliwości sygnału. Minimalna wartość kształtuje się najczęściej w okolicach 150 – 250 Hz. Im niższą jest jej wartość, tym głośnik jest trudniejszy do napędzenia. Aby uprościć użytkownikom poznanie wartości tego parametru, producenci podają tak zwaną impedancję nominalną. Istnieją normy, które na podstawie przebiegu krzywej impedancji pozwalają przyporządkować je do stałej wartości dla danego modelu sprzętu. Tyle głosi teoria, natomiast w praktyce producenci często zawyżają wartość impedancji nominalnej, co ma sprawić, że kolumna lub głośnik staje się bardziej „uniwersalny” pod względem doboru wzmacniacza. Najczęściej spotykane są głośniki o impedancji nominalnej 4 i 8 Ohm.
• Moc – w przypadku głośników pasywnych parametr ten określa, jaką moc są one w stanie przyjąć. W większości przypadków producenci podają zakres mocy głośników, który ma stanowić wskazówkę dla użytkownika. Nie oznacza to jednak, że musimy kurczowo trzymać się tych wartości. Należy pamiętać, że podczas niewłaściwej eksploatacji głośnik możemy uszkodzić, podłączając do niego zarówno zbyt słaby wzmacniacz, jak też urządzenie o zbyt dużej mocy. Moc nie jest tożsama z głośnością, o czym także warto pamiętać.
• Efektywność – to właśnie ten parametr określa nam, jakie natężenie dźwięku jest w stanie wygenerować głośnik po otrzymaniu określonego sygnału. Istnieją ścisłe wytyczne do określania efektywności. Pomiar polega na doprowadzeniu do głośnika sygnału sinusoidalnego o częstotliwości 1 kHz i mocy 1 W. Następnie mierzy się poziom ciśnienia akustycznego w odległości 1 m. Taką wartość, podaną w dB, można w prosty sposób porównać. Im wyższa efektywność kolumny, tym głośniej zagra po dostarczeniu do niej określonego sygnału. Większość kolumn posiada efektywność w zakresie 87 – 90 dB.
• Materiał obudowy – podczas wyboru kolumn głośnikowych powinniście wiedzieć, jaki materiał został użyty do produkcji obudowy. Poszczególne produkty charakteryzują się odmiennymi właściwościami, które mają bezpośredni wpływ na jakość brzmienia kolumn. Pierwszym materiałem, o którym warto wspomnieć jest lite drewno. Historycznie wykorzystywane było do tworzenia obudów instrumentów, stąd naturalne wydaje się stosowanie go również do budowy obudów głośnikowych. Niewątpliwą zaletą jest stylowy wygląd takich konstrukcji. Prezentują się one masywnie i elegancko. Lite drewno nieco gorzej wypada jednak pod względem akustycznym. Nawet specjalnie zaimpregnowane i przygotowane drewno odkształca się pod wpływem temperatury i innych czynników, co jest zjawiskiem niepożądanym. Także proces produkcji jest skomplikowany, trudno także wypracować jego powtarzalność. Kolumny z obudową z litego drewna spotykane są również obecnie, jednak jest to niewielki odsetek. Obecnie najpopularniejszym materiałem wykorzystywanym do produkcji obudów jest MDF. Jest on prosty i stosunkowo tani w produkcji. Cechuje go łatwość wykonania, co pozytywnie wpływa na powtarzalność produkcji.
• Średnica membrany – jak wiemy, podczas poruszania się membrany, wytwarzane jest ciśnienie akustyczne, które generuje falę dźwiękową. Tak więc, im większa jest powierzchnia membrany, tym większą masę powietrza jest w stanie wprawić w ruch głośnik. Warto przeanalizować ten parametr, a także pamiętać, aby w przypadku kolumn głośnikowych wziąć pod uwagę sumaryczną powierzchnię membran. Współcześnie producenci często stosują większą ilość przetworników o mniejszej powierzchni membrany (np. 2 x 6,5 cala), aby ograniczyć gabaryty kolumny. Im obszerniejsze macie pomieszczenie do nagłośnienia, tym większa powinna być łączna powierzchnia membran głośników lub kolumn głośnikowych.
• Materiał membrany – o jakości głośnika, a w mniejszym stopniu także o jego walorach brzmieniowych, mówi nam materiał, z którego wykonana została membrana przetwornika. Na wstępie warto zaznaczyć, że nie ma jednego, idealnego materiału, który posiadałby wszystkie wymagane właściwości i stanowił punkt odniesienia. Niemniej jednak, podczas wyboru głośnika warto zwróć uwagę na ten, zdawałoby się, szczegół. Kiedyś bardzo popularnym materiałem stosowanym do konstrukcji membran był papier, czyli celuloza oraz płótno. Największą wadą tych materiałów było się zbyt słabe tłumienie wewnętrzne oraz niska trwałość. Obecnie do produkcji membran stosuje się głównie tworzywa sztuczne.
• Drożność – wskazuje, na ile części podzielone jest pasmo przenoszone przez kolumnę. Kolumny dwudrożne, jak sama nazwa wskazuje dzielą „drogę” na dwie części. Najczęściej tony niskie i średnie odtwarzane są przez głośnik średnioniskotonowy, zaś wysokie tony przez tweeter. Część kolumn głośnikowych, zwłaszcza modele z wyższej półki cenowej, to konstrukcje trójdrożne. Należy jednak pamiętać, że większa drożność kolumn nie oznacza automatycznie lepszego brzmienia. W takich modelach projekt zwrotnicy i jej właściwe wykonanie jest dużo bardziej skomplikowane. Strojenie kolumn trójdrożnych także wymaga wiedzy i doświadczenia producenta. Z tego względu często spotykanym rozwiązaniem są kolumny dwuipółdrożne. Ta konfiguracja oznacza, że identycznie wyglądające na zewnątrz przetworniki odtwarzają różne części pasma, które częściowo się pokrywa. Dotyczy to najczęściej średnich i niskich tonów. Jeden przetwornik odtwarza pasmo np. w zakresie 40 Hz – 3500 Hz (średnie tony), drugi zaś 40 Hz – 300 Hz (tylko niskie tony).