Subwoofery (głośniki basowe)

Subwoofer to głośnik niskotonowy, a więc odpowiadający za przetwarzanie basów i wspierający w tym zadaniu główne głośniki systemu audio. Jego pasmo przenoszenia mieści się najczęściej w zakresie od 20 do 250 Hz. Subwoofery są częstym elementem zestawów głośnikowych zarówno w zestawach stereo, jak i kina domowego. Służą poprawie jakości dźwięku w zakresie brzmienia najniższego słyszalnego, a czasem jedynie odczuwalnego zakresu częstotliwości akustycznych.

---

Rodzaje subwooferów:

• Subwoofery aktywne
• Subwoofery pasywne

Subwoofery aktywne

Jest to zdecydowanie najpopularniejszy rodzaj subwooferów, bez którego obecnie niemal nie może się obejść kino domowe. Subwoofer aktywny ma wbudowany wzmacniacz, dopasowany pod względem mocy oraz impedancji do przetwornika znajdującego się w tej samej obudowie. Użytkownik nie musi się więc martwić o dobór tych parametrów. Podłączanie subwoofera aktywnego do wzmacniacza lub amplitunera także jest bardzo łatwe.

Subwoofery pasywne

Te konstrukcje nie mają wbudowanego wzmacniacza. Korzystają z dedykowanego wzmacniacza zewnętrznego lub tego, który zasila pozostałe kolumny w zestawie audio. Ze względu na fakt, że przetworniki niskotonowe najbardziej obciążają wzmacniacz, subwoofery pasywne są rzadko spotykane w domowym sprzęcie audio.

Typ obudowy subwoofera

Subwoofery, podobnie jak pozostałe głośniki, także wykorzystują różne typy obudów. Do najpopularniejszych możemy zaliczyć:

• Subwoofery z obudową zamkniętą
• Subwoofery z bas refleksem
• Subwoofery z membraną bierną

Obudowa zamknięta

Obudowa zamknięta nie wprowadza podbarwień do dźwięku. Takie subwoofery sprawdzą się więc także w systemach stereo, zapewniając sprężyste i klarowne niskie tony. Właśnie z tego względu wszystkie obecnie produkowane subwoofery Bowers & Wilkins to konstrukcje zamknięte. Ten typ obudowy pozwolił uzyskać odpowiednie charakterystyki impulsowe, zgodne z oczekiwaniami konstruktorów. Są to niezwykle cenione przez klientów konstrukcje, których dodatkową zaletą są stosunkowo niewielkie rozmiary obudowy.

Obudowa bas refleks

Subwoofery wyposażone w obudowę bas refleks mają wyższą efektywność w stosunku do konstrukcji zamkniętych. W większości przypadków takie modele zapewniają rozłożysty i głęboki bas. Są to cechy bardzo pożądane w systemie kina domowego, stąd duża popularność tych konstrukcji w tego typu zestawach audio-wideo.

Membrana bierna

Modele z membraną bierną to głośniki niskotonowe cenione zarówno w systemach stereo, jak i w kinie domowym. Zapewniają dobrze kontrolowany, mocny bas. Należy jednak wspomnieć, że zaprojektowanie i wyprodukowanie dobrze brzmiącego subwoofera z membraną bierną wymaga dużej wiedzy i doświadczenia od producenta. Znaczna część tych konstrukcji nie będzie zatem należała do budżetowej półki cenowej. Osoby świadomie wybierające taki sprzęt wiedzą jednak, że w zamian otrzymają dobrze brzmiący sprzęt, który sprawdzi się także w wysokiej klasy systemach. Przykładem subwoofera z membraną bierną są modele Elac Debut 2.0SUB3010 oraz ELAC Debut 2.0 SUB3030.

Najważniejsze parametry subwooferów:

Decydując się na zakup subwoofera do systemu audio warto zwrócić uwagę na jego różnorodne parametry techniczne. Do najważniejszych zaliczamy:

• Moc. W przypadku subwooferów aktywnych (mających wbudowany wzmacniacz) moc odnosi się do wzmacniacza znajdującego się wewnątrz obudowy. Jak już wspomnieliśmy, głośniki niskotonowe potrzebują dużej mocy, aby wprawić powierzchnię membrany w ruch i wytworzyć ciśnienie akustyczne. Przed zakupem subwoofera należy zatem porównać kilka modeli w danym pułapie cenowym, aby zorientować się, co oferują producenci. Zależność jest prosta – im większe pomieszczenie, tym wyższą moc powinien mieć subwoofer, aby sprostać naszym oczekiwaniom w zakresie niskich tonów. Subwoofery przeznaczone do pomieszczeń o powierzchni do 40 metrów kwadratowych mają zazwyczaj moc ciągłą 200 – 300 W. Jeśli pomieszczenie ma większą powierzchnię, a wymagania dotyczące niskich tonów są wygórowane, polecamy modele o wyższej mocy. Dostępne są subwoofery, których moc ciągła wynosi 500W, a nawet więcej.
• Rozmiar przetwornika. Jest to kolejny, niezwykle istotny parametr, którego nie należy pomijać podczas wyboru subwoofera. Rozmiar przetwornika, a dokładnie powierzchnia membrany odpowiada bezpośrednio za to, czy subwoofer należycie spełni swoją funkcję i będzie charakteryzował się mocnym basem. Zbyt mała powierzchnia membrany sprawi, że subwoofer nie będzie w stanie wytworzyć niezbędnego ciśnienia akustycznego. W rezultacie użytkownik nie odczuje potęgi i rozmachu niskich tonów, co będzie szczególnie odczuwalne w kinie domowym. Nie oznacza to jednak, że wybór modelu z największą membraną będzie najlepszym rozwiązaniem. Niskie tony nie powinny dominować w Waszym systemie, lecz tworzyć harmonijną całość z pozostałą częścią pasma. Jeśli zatem membrany w Waszych kolumnach mają średnicę 6.5 cala, wybór subwoofera z 8 lub 10-calowym przetwornikiem będzie dobrym rozwiązaniem. W przypadku dużych pomieszczeń warto pokusić się o subwoofer z 12-calową membraną, która będzie w stanie wypełnić pomieszczenie nisko schodzącym i sprężystym basem.
• Regulacja głośności. Rozwiązanie to umożliwia taki dobór poziomu natężenia niskich tonów, aby subwoofer współgrał z resztą przetworników elektroakustycznych wykorzystywanych przez zestawy głośnikowe w systemie audio.
• Częstotliwość odcięcia. Większość subwooferów aktywnych ma regulację częstotliwości odcięcia. Użytkownik może więc regulować, do jakiej częstotliwości niskie tony odtwarza subwoofer. Warto pamiętać, że nie istnieje jedna, uniwersalna wartość tej częstotliwości. Zależy ona od charakterystyki kolumn, akustyki pomieszczenia oraz preferencji słuchacza. Po zakupie subwoofera radzimy więc nieco poeksperymentować z tym ustawieniem.
• Kontrola fazy subwoofera. Ustawienie fazy pomiędzy subwooferem i kolumnami głośnikowymi jest niezbędne do osiągnięcia harmonii brzmienia. Dzięki odpowiedniemu doborowi tego parametru, membrany kolumn głośnikowych oraz subwoofera będą wychylały się w tym samym momencie, zapewniając zgodność fazową. Właśnie z tego względu producenci umieszczają ten regulator w każdym modelu subwoofera. Warto jednak być świadomym tego, że regulacja może odbywać się w dwojaki sposób. Prostsza polega na zastosowaniu dwupozycyjnego przełącznika – 0 lub 180 stopni. Niektóre modele mają możliwość płynnej regulacji za pomocą pokrętła. Które rozwiązanie jest lepsze? Mniej zaawansowani użytkownicy zapewne szybciej ustawią właściwą fazę, korzystając z przełącznika. Bardziej doświadczonym miłośnikom dobrego brzmienia polecamy z kolei wybór subwoofera z pokrętłem regulacji fazy. Dzięki temu użytkownik będzie w stanie bardziej precyzyjnie ustawić zgranie fazowe systemu. Potrzeba do tego nieco doświadczenia oraz dobrego słuchu. Brzmienie dobrze zestrojonego systemu audio jest jednak tego warte. Nie istnieje jedna, złota zasada, jak właściwie ustawić zgodność fazową. Wszystko zależy od Waszego słuchu. Warto jednak pamiętać, że zły dobór fazy będzie miał odzwierciedlenie w charakterystyce brzmieniowej zestawu. Może się także zdarzyć, że nie usłyszycie różnicy pomiędzy dwoma ustawieniami przełącznika. W takim przypadku rekomendujemy jego ustawienie na 0.
• Wejścia niskopoziomowe i wysokopoziomowe. Jak wiemy, subwoofer służy do odtwarzania wyłącznie niskich częstotliwości. Należy więc wiedzieć, że zanim sygnał ze wzmacniacza lub amplitunera zostanie przekazany do tego urządzenia, następuje filtrowanie średnich i wysokich tonów. Sygnał zawierający wyłącznie niskie tony przekazywany jest do subwoofera jako niskopoziomowy. W tym przypadku subwoofer podłączamy, podpinając przewód ze wzmacniacza lub amplitunera do wejścia „low level” w subwooferze. Niektóre modele subwooferów mają klasyczne wejścia i wyjścia głośnikowe. Takie urządzenia przyjmują sygnał wysokopoziomowy bezpośrednio ze wzmacniacza. W tym przypadku filtrowanie sygnału następuje wewnątrz subwoofera. Następnie sygnał z subwoofera, pozbawiony niskich tonów, przekazywany jest do kolumn głośnikowych poprzez wyjścia głośnikowe.