Poprzedni
Następny

Objawy zużycia lampy we wzmacniaczu. Kiedy należy ją wymienić?

Wzmacniacze lampowe są urządzeniami mającymi grono zagorzałych zwolenników, którzy nie wyobrażają sobie bez nich sprzętu audio. Bajecznie piękne brzmienie i dodatkowe doznania wzrokowe wzbogacone widokiem majestatycznie żarzących się szklanych baniek są trudne do przecenienia. Wybór wzmacniacza lampowego nie jest spowodowany jedynie sentymentem, ponieważ modele lampowe wyróżniają się charakterem brzmienia i specyficzną atmosferą, która towarzyszy odsłuchom sprzętu lampowego. Nieodłącznym elementem tych urządzeń są lampy, które omówię w tym artykule. Skupię się na wyjaśnieniu, kiedy należy pomyśleć o wymianie lamp oraz wyjaśnię, czy warto samodzielnie podejmować się tego zadania.

Spis treści: Zużyte lampy we wzmacniaczu - objawy i wymiana

  1. Żywotność lamp we wzmacniaczu

  2. Jak wygląda kres życia lamp

  3. Jak wymienić lampy we wzmacniaczu

  4. Praktyczne porady dotyczące wymiany lamp

  5. Mity dotyczące lamp elektronowych

  6. FAQ, czyli odpowiedzi na najważniejsze pytania

  7. Podsumowanie

Wzmacniacze lampowe mają oddane grono zwolenników

Żywotność lamp we wzmacniaczu

Wzmacniacze lampowe są urządzeniami, w których lampy odpowiedzialne są za wzmacnianie sygnału audio. Mają one określoną żywotność, po których występuje konieczność ich wymiany. W normalnej eksploatacji współcześnie produkowane lampy mogą pracować wiele tysięcy godzin. Wielu producentów trwałość lamp mocy określa na 5000 godzin, a tych mniejszych, stosowanych w stopniach wstępnych, przedwzmacniaczach czy wzmacniaczach hybrydowych – na 8000 – 10000 godzin. Niektóre lampy dostarczane są w wersjach profesjonalnych, długowiecznych. Deklarowany czas ich życia osiąga nawet 100 000 godzin. Co oznacza w praktyce? Rozważmy dwie sytuacje. Pierwsza: wzmacniacz lampowy stale jest pod prądem przez 24 godziny, 7 dni w tygodniu. Oznacza to mniej więcej 8760 godzin pracy, a więc wymiany lamp należy się spodziewać co roku (w przypadku lamp mocy, nawet trochę częściej). Drugi wariant: słuchamy średnio 3 godziny dziennie. Daje to 1095 godzin w roku, a więc znacznie lepiej dla samych lamp i naszego portfela. Lampy mocy trzeba będzie wymienić dopiero za 4-5 lat, a te mniejsze nawet za 10 lat, chyba że fabrycznie mamy lampy profesjonalne, z którymi spokojnie dożyjemy emerytury.

Wzmacniacze lampowe czasami muszą przejść serwis ich wymiany

Podobnie sprawa wygląda ze wzmacniaczami hybrydowymi. Poszczególni producenci stosują różne rodzaje lamp, które także wpływają na charakter brzmienia. Przez wiele lat we wzmacniaczach stosowane były między innymi cenione przez audiofilów lampy z serii KT, EL34, czy E88CC.  Z relacji użytkowników wiem, że wymiana zużytych egzemplarzy nastąpowała dopiero po około 10 lat od zakupu.

Wzmacniacze lampowe wszystkim kojarzą się z widocznymi, żarzącymi lampami. Warto więc poznać wzmacniacz, który zaprojektowano zupełnie inaczej. Copland CTA407 z zewnątrz wygląda jak wzmacniacz tranzystorowy. Jest to jednak model lampowy, w którym stopień mocy opiera się na lampach z rodziny z rodziny 6550/KT88/KT120/KT150. Ten wzmacniacz zintegrowany wyróżnia ciepły, dynamiczny i muzykalny dźwięk, więc polecam go przede wszystkim ze względu na wysokie walory brzmieniowe. Zarówno ten model, jaki i inne wzmacniacze Copland są bardzo dobrze wykonane i wyróżniają się eleganckim wzornictwem, co także stanowi dużą zaletę tego sprzętu.

Wzmacniacze tranzystorowe, które nie są wyposażone w lampy, okazują się tańsze w użytkowaniu, co wpłynęło na bardzo dużą popularność tych urządzeń. Dlatego właśnie w obecnych czasach to właśnie modele tranzystorowe uchodzą za najczęściej wybierane wzmacniacze zintegrowane.

Jak wygląda kres życia lamp

Naturalny kres życia każdej lampy przebiega zazwyczaj w bardzo łagodny sposób. Lampy elektronowe do końca świecą i grają, tyle że słabiej (bo po prostu mniej skutecznie wzmacniają sygnał). Wzmacniacz lampowy bardziej szumi i czasem wyraźniej zniekształca dźwięk. Czasem zaczyna też wnosić do dźwięku dość wyraźne artefakty soniczne. To wyraźny sygnał od sprzętu, że warto pomyśleć o wymianie lamp. Z czasem, wspomniane wyżej objawy mogą się nasilać, co podświadomie może zniechęcić Was do odsłuchów. Wiele osób zastanawia się, czy zużyte lampy mają negatywny wpływ na głośniki. Nie da się na to pytanie odpowiedzieć jednym prostym stwierdzeniem, ponieważ ta kwestia jest nieco bardziej skomplikowana. Na początku zużycie lamp dotyczy jedynie zmniejszonej efektywności wzmacniania sygnału, co nie grozi uszkodzeniem głośników. Jeśli jednak zużycie jest duże, a wzmacniacz wyraźnie przesterowuje sygnał i dodaje do niego niepożądane składowe, wówczas odczuć mogą to nie tylko Wasze uszy. Taki sygnał może uszkodzić głośniki, a zwłaszcza przetwornik wysokotonowy. Dlatego jeśli zauważycie niepożądane symptomy, nie warto odkładać wymiany lamp.

Jak wymienić lampy we wzmacniaczu?

Czynność wymiany lamp we wzmacniaczach lampowych z pozoru może wydawać się całkiem prosta, teoretycznie sprowadza się bowiem do wyjęcia z podstawki zużytej lampy i zastąpienie ją nowym, w pełni sprawnym egzemplarzem. Celowo jednak stwierdziłem, że może się wydawać proste. W rzeczywistości proces jest nieco bardziej złożony, ponieważ pomimo istnienia specyfikacji technicznych, lampy potrafią się różnić i to nie tylko jeden egzemplarz w stosunku do drugiego. Nie chodzi tutaj nawet o pochodzenie od tego samego producenta, czy nawet z jednej serii produkcyjnej. Po prostu lampy tak mają i dlatego wymagają większej uwagi podczas serwisu wzmacniacza lampowego (dokonanie kalibracji, a czasem i dobrania towarzyszących lampie elementów biernych).

Aby wymienić lampy, należy zrobić to w obydwu kanałach, ponieważ dokonanie takiej naprawy tylko dla kanału wzmacniacza lampowego, z którym na przykład mieliśmy w danym momencie problem, spowoduje, że urządzenie straci swoje wrodzone zdolności do prawidłowego oddawania zjawisk przestrzennych, może się też zmieć barwa w jednym z kanałów (ten z nową lampą zabrzmi inaczej niż ten z dotychczas pracującą w urządzeniu). Dlatego też warto nie żałować środków i zrobić to porządnie.

Wzmacniacze lampowe ma w swojej ofercie też japoński Luxman

Praktyczne porady dotyczące wymiany lamp

Z własnego doświadczenia wiem, że użytkownicy mają wiele wątpliwości dotyczących procesu wymiany lamp, jak też ich doboru. Dlatego zebrałem najważniejsze rady, którymi chciałbym się podzielić. Postaram się, aby wiadomości były krótkie i zwięzłe:

  1. Jeżeli Twoje urządzenie jest na gwarancji, to najlepiej skontaktuj się z upoważnionym serwisem, w celu konsultacji, ewentualnie aby usunąć przyczynę problemu. Przeczytaj uważnie warunki gwarancji, zanim emocje wezmą górę nad rozsądkiem.

  2. Jeżeli Twoje urządzenie jest już po gwarancji, to najlepiej skontaktuj się z oficjalnym serwisem dystrybutora. Obsługa posprzedażowa i pogwarancyjna to domena każdego dystrybutora. Autoryzowany serwis dysponuje zarówno oficjalną dokumentacją techniczną, jak i oryginalnymi częściami zamiennymi, dostarczanymi przez producenta, zgodnymi z założeniami konstrukcyjnymi. Dzięki temu po wymianie lamp wzmacniacz zachowa oryginalny dźwięk.

  3. Jeżeli decydujesz się na usługę innego serwisu (pogwarancyjna) to sprawdź koniecznie jego kompetencje i opinie na jego temat. Warto wybrać serwis, który regularnie naprawia wzmacniacze lampowe. Pomocne w jego znalezieniu mogą być fora internetowe, czy też opinie znajomych, którzy wcześniej korzystali z usług danej firmy.

  4. Nie korzystaj z przypadkowych zakładów usługowych, czy tzw. „złotych rączek” o wątpliwej i nieudokumentowanej historii napraw. Takie działanie najczęściej kończy się powtórną naprawą we właściwym serwisie i niepotrzebnymi kosztami.

  5. Stosowanie lamp typu NOS (New Old Stock) nie jest uzasadnione w przypadku konstrukcji, które zostały zoptymalizowane konstrukcyjnie i brzmieniowe pod kątem stosowania nowych lamp z bieżącej produkcji. Rola lamp NOS na rynku, jest analogiczna do roli wyrobów artystycznych, a nawet „szlachetnych trunków” z tzw. dobrych roczników, które docenią wyłącznie koneserzy tego typu atrakcji.

Mity dotyczące lamp elektronowych

W Internecie można zleźć wiele informacji dotyczących lamp elektronowych, z których niestety część nie do końca jest prawdą. Dlatego postanowiłem obalić trzy najczęściej powtarzane mity, które mogą zniechęcić użytkowników do wyboru wzmacniacza lampowego.

  1. Szklane bańki lamp łatwo się uszkadzają.

Lampy stosowane we wzmacniaczach są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne niż żarówki, czy szklane naczynia.

  1. Lampy mają krótki czas życia.

Pomijając egzotyczne triody mocy żarzone bezpośrednio, pochodzące ze starych zapasów, deklaracje producentów są bardzo optymistyczne. Katalogowo czas życia lampy wynosi wiele tysięcy godzin (zależnie od typu lamp). Przekroczenie tego czasu wcale nie oznacza, że lampa zamilknie czy zgaśnie i wzmacniacz lampowy przestanie działać. Nastąpi jedynie pogorszenie niektórych jej parametrów i będzie jedynie sygnałem, że czas przygotować się na wymianę lamp. Bądźmy jednak szczerzy – muzyki nie słuchamy nono stop. Przeciętny użytkownik wzmacniacza używa go kilka godzin w tygodniu, więc lampy elektronowe wystarczają na kilka, a nawet kilkanaście lat.

  1. Urządzenie powinno być włączone do sieci non-stop, aby lampy zapewniały optymalny dźwięk.

Jest to zwykły absurd i brak tutaj racjonalnego wytłumaczenia. Skutkuje to tylko niepotrzebnym zużyciem energii i lamp oraz niektórych innych części, np. kondensatorów elektrolitycznych w zasilaczu.

A zatem, nie ulegajmy niesprawdzonym i „mocno obiegowym” pseudo-opiniom! Zamiast tego zachęcamy do zapoznania się z bardziej obiektywnymi argumentami, które mogą być bardzo przydatne dla każdego szczęśliwego posiadacza wzmacniacza lampowego i hybrydowego.

Wzmacniacze lampowe - najważniejsze informacje

FAQ, czyli odpowiedzi na najważniejsze pytania

Czy lampy elektronowe  są bezpieczne i trwałe?

Lampy są odporne na przeciążenia i krótkotrwałe zmiany napięcia w sieci, a transformator wyjściowy (głośnikowy) chroni zespoły głośnikowe w wypadku awarii urządzenia. Ich trwałość, w zależności od modelu i warunków pracy wynosi kilka tysięcy godzin.

Czy lampy mają ograniczone pasmo przenoszenia?

Pasmo przenoszenia wynika bardziej z ogólnych cech danej (najczęściej niedopracowanej technicznie) konstrukcji niż z faktu zastosowania lamp elektronowych jako elementu wzmacniającego sygnał. Prawidłowo zaprojektowany wzmacniacz lampowy, w zakresie częstotliwości akustycznych, nie ma absolutnie żadnych problemów z właściwą reprodukcją częstotliwości słyszalnych przez człowieka

Czy wybór wzmacniacza z lampami ma sens?

Lampy, choć droższe od tranzystorów, oferują na ogół przyjemniejszy dla ucha dźwięk. Dlatego miłośnicy ciepłego, melodyjnego dźwięku, którzy poczuć ten niepowtarzalny klimat żarzących się lamp, nie muszą się obawiać, że wzmacniacz lampowy będzie nieodpowiednim wyborem.

Czy lampy zapewniają inny dźwięk niż tranzystory?

Porównując charakter brzmienia wzmacniaczy lampowych i tranzystorowych, rzeczywiście da się zauważyć istotne różnice. Jest to związane z generowaniem przez wzmacniacze lampowe tzw. parzystych harmonicznych, czyli składowych dźwięku, które sprawiają, że dźwięk jest ciepły i przyjemny dla ludzkiego ucha.

Podsumowanie

Wybierając wzmacniacz lampowy należy mieć świadomość, że po kilkuletniej eksploatacji zajdzie konieczność wymiany lamp w tym urządzeniu. Te elementy podlegają bowiem naturalnemu zużyciu, które objawia się spadkiem sprawności oraz pogorszeniem jakości dźwięku. Pamiętajcie jednak, że jest to zwykła czynność eksploatacyjna. Nikogo przecież nie przeraża wymiana oleju w samochodzie, więc lamp, ani też procesu ich wymiany nie należy się obawiać. Można to zrobić samodzielnie lub skorzystać z usług serwisu audio.

Jeśli zastanawiasz się jaki wzmacniacz zintegrowany lampowy lub hybrydowy wybrać, zachęcam do kontaktu w wybranym salonem Top Hi-Fi i umówienia się na odsłuch sprzętu. Nasi specjaliści pomogą wybrać model dopasowany do Waszych potrzeb, który zapewni wrażenia dźwiękowe na wysokim poziomie. W naszej ofercie znajdują się wzmacniacze lampowe i hybrydowe renomowanych marek. #EksperciDobregoBrzmienia chętnie odpowiedzą także na wszelkie pytania i wątpliwości związane z wyborem wzmacniacza.


Muzyka potrafi pisać najlepsze historie. Usłysz swoją, dzięki Top Hi-Fi & Video Design



Poprzedni
Powrót do aktualności
Następny

Polecane

Umów się na prezentację w salonie

W każdym z naszych salonów znajduje się sala odsłuchowa, w której w miłej atmosferze zaprezentujemy Ci brzmienie wybranego przez Ciebie sprzętu audio.

Umów się na spotkanie

Zobacz listę salonów

Umów

Top Hi-Fi & Video Design

Salony firmowe

Salony firmowe

Top Hi-Fi & Video Design: