Jak wybrać przedwzmacniacz gramofonowy?

Początkujący użytkownicy często nie są świadomi, że przedwzmacniacz gramofonowy jest nieodłącznym komponentem każdego systemu gramofonowego. Szeroki wybór tych urządzeń sprawia, że wielu użytkowników poszukuje informacji, jak wybrać przedwzmacniacz gramofonowy. W naszym poradniku wyjaśnimy, jakie cechy powinien mieć dobry preamp gramofonowy, zaprezentujemy także polecane przez nas modele, które z pewnością spełnią oczekiwania miłośników płyt winylowych.

Spis treści: Przedwzmacniacze gramofonowe - poradnik

1. Rodzaje przedwzmacniaczy gramofonowych

2. Rola przedwzmacniacza gramofonowego

3. Zasada działania przedwzmacniacza gramofonowego

4. Przedwzmacniacz gramofonowy – na co zwrócić uwagę?

5. Jaki przedwzmacniacz gramofonowy kupić?

6. Nietypowe sposoby na podłączenie gramofonu

7. Podsumowanie

Rodzaje przedwzmacniaczy gramofonowych

Początkujący miłośnicy systemów gramofonowych powinni wiedzieć, że przedwzmacniacz gramofonowy może stanowić moduł wbudowany do wzmacniacza lub amplitunera, bądź być osobnym urządzeniem. Pierwsze rozwiązanie zapewni podstawową jakość dźwięku i jest często wybierane przez początkujących miłośników płyt winylowych. Oddzielny przedwzmacniacz gramofonowy zapewnia lepsze rezultaty brzmieniowe i jest często stosowany przez użytkowników chcących polepszyć jakość brzmienia z gramofonu podłączonego do zestawu audio. Właśnie z tego powodu w tym artykule opiszemy, jak wybrać zewnętrzny preamp gramofonowy.

Rola przedwzmacniacza gramofonowego

Sygnał analogowy powstający podczas odtwarzania płyty gramofonowej ma niskie natężenie oraz wymaga korekcji, dlatego nie może być przekazany bezpośrednio z gramofonu do wejścia liniowego we wzmacniaczu lub amplitunerze. Z tego powodu w systemie gramofonowym impuls elektryczny z gramofonu przekazywany jest do przedwzmacniacza phono, gdzie następuje jego korekcja oraz wstępne wzmocnienie.

Należy pamiętać, że klasyczne wejście liniowe 2 x RCA to nieodpowiednie złącze amplitunera lub wzmacniacza do podłączenia gramofonu bez wbudowanego przedwzmacniacza.

Zasada działania przedwzmacniacza gramofonowego

Aby zrozumieć zasadę działania przedwzmacniacza do gramofonu i jego rolę, należy wyjaśnić sposób zapisu dźwięku na płycie winylowej. Sygnał zapisywany jest na płycie w postaci rowków, których szerokość zależy od częstotliwości dźwięku. W przypadku niskich tonów rowek musi być szeroki, co z kolei ogranicza ilość dźwięku do nagrania. Aby efektywniej wykorzystać powierzchnię płyty winylowej, wykonuje się korekcję zapisu sygnału, opracowaną w latach 50-tych XX wieku i stosowaną na całym świecie. Niskie tony są osłabiane o 20 dB, a wysokie częstotliwości podbijane o taką samą wartość. Pozwala to zapisać na jednym nośniku winylowym kilkadziesiąt minut stereofonicznego dźwięku. Sygnał dźwiękowy nagrany w tej formie na płytę winylową jest jednak zniekształcony i wymaga korekcji przed ostatecznym wzmocnieniem we wzmacniaczu.

W przedwzmacniaczu gramofonowym dokonywane jest wzmocnienie niskich tonów oraz osłabienie wysokich tonów na podstawie wspomnianej korekcji RIAA. W ten sposób przywracana jest pierwotna forma dźwięku, która ma właściwe proporcje niskich i wysokich częstotliwości.

Przedwzmacniacz gramofonowy odpowiada także za wstępne wzmocnienie sygnału, ponieważ impuls elektryczny powstający we wkładkach gramofonowych ma niskie natężenie.

Przedwzmacniacz gramofonowy – na co zwrócić uwagę?

Przedwzmacniacz gramofonowy jest newralgiczną częścią toru sygnałowego, należy więc świadomie dokonać wyboru urządzenia, które spełni Wasze oczekiwania.

Aby ułatwić Wam zakup odpowiedniego przedwzmacniacza gramofonowego, warto wziąć pod uwagę przede wszystkim rodzaj obsługiwanej wkładki gramofonowej, parametry techniczne sygnału, takie jak zniekształcenia THD, stosunek sygnału do szumu, impedancję wyjściową, czy dokładność korekcji RIAA. W pewnym stopniu przedwzmacniacz gramofonowy wpływa też na charakter brzmienia systemu gramofonowego.

Zacznijmy od rodzaju wkładek gramofonowych obsługiwanych przez przedwzmacniacz gramofonowy, ponieważ zrozumienie występujących różnic ułatwi Wam dobranie odpowiedniego modelu przedwzmacniacza phono. Jak zapewne wiecie, występują dwa podstawowe typy wkładek do gramofonów: MM oraz MC. Wkładka z ruchomym magnesem, czyli MM (moving magnet), jest najczęściej stosowana, dlatego wszystkie przedwzmacniacze gramofonowe ją obsługują. Wybór wkładek MM w przystępnych cenach jest bardzo duży. Ten typ wkładki generuje napięcie wynoszące 2,5 – 7,5mV.

We wkładkach typu MC (moving coil) ruchoma jest cewka, natomiast nieruchomy magnes. Napięcie sygnału generowane w tych wkładkach jest znacznie niższe niż w MC i wynosi od 0,1 mV do 2 mV.  Z tego względu wkładki z ruchomym magnesem wymagają dobrej klasy przedwzmacniacza do gramofonu, który wzmocni wrażliwy sygnał o niskim napięciu. Użytkownicy dysponujący większym budżetem często decydują się na wkładkę typu MC, która wraz z odpowiednio dobranymi urządzeniami w systemie gramofonowym jest w stanie zapewnić wyższą jakość dźwięku.

Impedancja wejściowa ma złożony charakter i składa się ze ściśle określonych rezystancji i pojemności. Wynika ona z konieczności dopasowania do rzeczywistych parametrów układu drgającego wkładki i jest warunkiem koniecznym do uzyskania dobrej jakości dźwięku. Wartość impedancji zależy od rodzaju przetwornika: dla MM najczęściej wynosi 47 kΩ, a dla MC od 10 do 1000 Ω. Dodatkowym parametrem będzie pojemność wejściowa, która musi być dobrana dla konkretnej wkładki zgodnie z zaleceniami producenta;

Dokładność korekcji określa odstępstwo od normy korekcji RIAA. Im niższe jest odchylenie od bazowej charakterystyki, tym wyższą wierność korekcji zapewnia dany przedwzmacniacz gramofonowy. W referencyjnych urządzeniach odchylenie nie przekracza ±0,05 dB, jako bardzo dobry rezultat można przyjąć tolerancję rzędu 0,1 - 0,2 dB.

Wartość THD określa odsetek zniekształceń harmonicznych w sygnale audio. Warto pamiętać, że żaden przedwzmacniacz nie jest w stanie wygenerować sygnału pozbawionego zniekształceń harmonicznych. Ich ilość nie powinna jednak przekraczać 0,01%.

Kolejnym ważnym parametrem jest stosunek sygnału do szumu. To właśnie ten parametr określa odstęp sygnału użytecznego od szumu. Im wyższa jest wartość, podawana w dB, tym czystszy sygnał otrzymuje użytkownik. W przedwzmacniaczach gramofonowych wysoki stosunek sygnału do szumu jest szczególnie ważny, bowiem wkładki gramofonowe generują sygnał o niskim natężeniu, który musi być silnie wzmocniony. Ponadto, ze swej natury wkładki i przedwzmacniacze potrafią generować niepożądane składowe sygnału, czyli szumy o różnym pochodzeniu. W przedwzmacniaczach gramofonowych wysokiej klasy parametr ten osiąga wartość  85 - 90 dB dla wkładek MM, a dla MC - 81 dB;

Impedancja wyjściowa przedwzmacniacza gramofonowego powinna być jak najmniejsza. Niespełnienie tego warunku może prowadzić do zdeformowania charakterystyki częstotliwościowej i tym samym do degradacji jakości sygnału.

Część wzmacniaczy stereo wyższej klasy posiada budowę zbalansowaną, która zapewnia lepsze parametry sygnału oraz bardziej wyrafinowane brzmienie. Jeśli jesteście posiadaczami takiego modelu wzmacniacza, polecamy rozejrzeć się za zbalansowanym przedwzmacniaczem gramofonowym. Taka konstrukcja pozwoli w pełni wykorzystać potencjał brzmieniowy całego systemu. Warto pamiętać, aby w takim systemie koniecznie połączyć przedwzmacniacz gramofonowy ze wzmacniaczem, używając kabli XLR. Pomiary pokazują, że zakres dynamiki oraz stosunek sygnału do szumu jest wyższy niż w przypadku połączeń niezbalansowanych z użyciem spotykanych złącz RCA.

Jaki oddzielny przedwzmacniacz gramofonowy kupić?

Mogłoby się wydawać, że duży wybór przedwzmacniaczy gramofonowych dostępnych obecnie na rynku stanowi spore ułatwienie dla osób chcących wybrać odpowiedni przedwzmacniacz gramofonowy, łatwiej dopasować bowiem wszystkie funkcje i parametry urządzenia do oczekiwań. Z drugiej strony, duży wybór modeli różniących się ceną, funkcjami oraz parametrami stanowi problem, ponieważ trudno z szerokiej gamy przedwzmacniaczy gramofonowych wytypować idealne urządzenie.

Preampy gramofonowe, podobnie jak pozostałe urządzenia, możemy umownie podzielić pod względem ceny na trzy kategorie: modele niskobudżetowe, przedwzmacniacze ze średniej półki cenowej oraz  konstrukcje hi-endowe, przeznaczone dla najbardziej wymagających użytkowników.  

W pierwszej grupie znajdują się urządzenia dedykowane do budżetowych systemów, w których zastosowano gramofon z wkładką MM. Początkujący użytkownicy, którzy decydują się na zakup zewnętrznego przedwzmacniacza gramofonowego, także oczekują dobrej jakości dźwięku za przyzwoite pieniądze. W tej kategorii cenowej także znajdą się dobrze wykonane przedwzmacniacze gramofonowe, które warto polecić.

RealCable NANO LP-1 to podstawowy model przedwzmacniacza do gramofonu, który jest dobrą propozycją dla właścicieli tańszych gramofonów, wyposażonych w podstawowy model wkładki. Wydając jedynie 150 zł, nabędziecie urządzenie, które polepszy dźwięk w Waszym systemie z gramofonem. Jeśli zatem nie macie dużego budżetu na preamp do gramofonu, polecamy wybór właśnie tego modelu.

Drugim przykładem budżetowego urządzenia jest Thorens MM-002. Ten przedwzmacniacz gramofonowy szczególnie polecamy miłośnikom czarnej płyty, którzy dotąd korzystali z wbudowanego phono stage’a. Różnica w jakości dźwięku będzie znacząca, nawet jeśli macie budżetowy gramofon oraz wkładkę. Niech nie zmyli Was nazwa modelu, ponieważ Thorens MM-002 obsługuje także wkładki MC, co jest dużym plusem tego modelu. Warto podkreślić, że zastosowanie zewnętrznego zasilacza pozytywnie wpływa na czystość sygnału.  

Kolejnym polecanym przez nas modelem z tej kategorii jest Lehmannaudio Black Cube Statement. Niewielkie rozmiary tego przedwzmacniacza gramofonowego nie zdradzają jego możliwości. Urządzenie oferuje bowiem czysty, analogowy dźwięk o uniwersalnej charakterystyce. Ten model jest kompatybilny z wkładkami gramofonowymi MM i MC. Urządzenie umożliwia wybór jednego z czterech stopni wzmocnienia. Posiadacze gramofonów z wkładką MC mogą także ustawić preferowaną impedancję, co pozwoli w pełni wykorzystać potencjał brzmieniowy wkładki.

Drugą grupę przedwzmacniaczy gramofonowych stanowią  bardziej zaawansowane technicznie i brzmieniowo konstrukcje.

Takie przedwzmacniacze phono projektowane są z myślą o bardziej wymagających użytkownikach, którzy pragną stworzyć system audio z gramofonem i przedwzmacniaczem wysokiej klasy, który zapewni im brzmienie na odpowiednio wysokim poziomie.

Przedwzmacniacz gramofonowy wyższej klasy powinien być wyposażony w niezbędne regulacje, pozwalające dopasować parametry sygnału do  konkretnego modelu wkładki gramofonowej. Taki przedwzmacniacz może mieć przełączniki lub wejścia dla kilku rodzajów wkładek (MM i MC, niskopoziomowe lub wysokopoziomowe), a do tego regulację wzmocnienia oraz impedancji wejściowej (zazwyczaj w przedziale od 10 Ω do 47 kΩ).

Przykładem dopracowanego preampa gramofonowego, który sprawdzi się także w systemach wyższej klasy, jest Hegel V10. Konstrukcja norweskiego producenta pozytywnie wyróżnia się wśród konkurencji pod wieloma względami. Przede wszystkim jest to dopracowany przedwzmacniacz gramofonowy, zbudowany z wykorzystaniem wysokiej klasy komponentów. Niskoszumne tranzystory dyskretne oraz niskoszumny zasilacz zewnętrzny zapewniają niezwykle klarowny i dynamiczny dźwięk o naturalnej barwie i równowadze toranlnej. Uniwersalna charakterystyka dźwięku pozwala połączyć ten przedwzmacniacz gramofonowy z wkładkami różnych producentów.

Norweski producent umieścił w tym modelu regulację pojemności i impedancji wejściowej. Odpowiednie ustawienie konfiguracji do konkretnej wkładki pozwoli uzyskać możliwie najlepszą jakość dźwięku w systemie gramofonowym. Warto podkreślić, że Hegel V10 bardzo dobrze wypada w pomiarach. Stosunek sygnału do szumu dla wkładek MM wynosi 84dB, dla MC 81dB.

Nietypowe sposoby na podłączenie gramofonu

Rozwój technologiczny widać we wszystkich typach sprzętu audio, dlatego niektórzy producenci zdecydowali się nieco ułatwić życie miłośników czarnej płyty, co z pewnością docenia mniej konserwatywni użytkownicy.

Pierwszym urządzeniem jest Devialet Arch, będący przedwzmacniaczem do gramofonu, dedykowanym  do legendarnych głośników Devialet Phantom. Urządzenie podłącza się do gramofonu w tradycyjny sposób za pomocą interkonektów 2 x RCA. Sygnał po obróbce wysyłany jest bezprzewodowo do głośników Devialet Phantom. Zarządzenie odtwarzanym dźwiękiem odbywa się za pomocą dedykowanej aplikacji mobilnej Devialet. Warto pamiętać, że urządzenie będzie kompatybilne tylko z głośnikami Devialet.

Drugim urządzeniem jest Bluesound HUB, będący bezprzewodowym transmiterem dźwięku do systemu muliroom Bluesound. Urządzenie ma ułatwić użytkownikom przekazywanie dźwięku z dowolnego urządzenia do systemu multiroom. Producent zastosował w tym modelu szereg złącz, w tym HDMI, optyczne, koaksjalne, analogowe RCA oraz oczywiście wejście phono, umożliwiające podłączenie gramofonu z wkładką MM.

Użytkownicy gramofonów, którzy mają w domowym systemie audio odtwarzacze Bluesound, mogą wykorzystać Bluesound HUB jako sieciowy przedwzmacniacz gramofonowy.

Aby zacząć odtwarzać dźwięk z gramofonu, wystarczy przewodowo podłączyć do niego Bluesound Hub. Następnie dźwięk będzie przekazany do wszystkich urządzeń lub wybranych odtwarzaczy, znajdujących się w systemie multiroom. Sterowanie Bluesound Hub odbywa się z poziomu intuicyjnej aplikacji mobilnej, dostępnej na urządzenia mobilne z systemem Android oraz iOS.

Podsumowanie

Celem naszego poradnika było wyjaśnienie w prosty sposób najważniejszych cech i parametrów przedwzmacniaczy gramofonowych, co pozwoli świadomie wybrać właściwe urządzenie i  we właściwy sposób stosować przedwzmacniacz gramofonowy w Waszym systemie. Oprócz wyjaśnienia kwestii technicznych zaproponowaliśmy też konkretne modele w danym pułapie cenowym, wielu naszych Klientów oczekuje bowiem nie tylko wskazówek, ale też konkretnych rekomendacji dotyczących najlepszych przedwzmacniaczy gramofonowych w danym budżecie.

Zachęcamy wszystkich zainteresowanych zakupem przedwzmacniacza gramofonowego do odwiedzenia wybranego salonu Top Hi-Fi. Podczas wizyty w salonie #EksperciDobregoBrzmienia pomogą Wam wybrać najlepszy sprzęt do Waszego systemu oraz odpowiedzą na wszelkie pytania. W naszej ofercie posiadamy przedwzmacniacze gramofonowe dedykowane zarówno początkującym użytkownikom, jak i wysokiej klasy modele, które będą odpowiednie do hi-endowego systemu domowego audio i zapewnią dźwięk wysokiej klasy podczas odtwarzania płyt winylowych.

Przeczytaj również nasze pozostałe poradniki:

• Jakie akcesoria do gramofonu kupić?

• Jak to jest z obiektywną jakością winyli?

---

Muzyka potrafi pisać najlepsze historie. Usłysz swoją, dzięki Top Hi-Fi & Video Design

---