W świecie sprzętu audio słuchawki stanowią swoiste „państwo w państwie” i to bardzo potężne. Co więcej, jest ono bardzo barwne i zróżnicowane. Mamy w nim modele skierowane dla odbiorcy masowego oraz propozycje dla purystów brzmieniowych, nie wspominając już o osobach zajmujących się na co dzień nagraniami w sposób czysto zawodowy. Z drugiej strony mamy do czynienia z mnogością stosowanych technologii, od stosunkowo prostych i dobrze znanych od lat, doprowadzonych niemalże do granic perfekcji, po bardziej wyrafinowane albo wręcz całkiem egzotyczne. Wśród słuchawek najwyższej klasy spotykamy głównie rozwiązania niecodzienne, zaskakujące innowacyjnością lub zastosowaniem bardzo wyrafinowanych materiałów konstrukcyjnych. W tej materii prym wiodą specjalistyczni producenci. Jednym z nich jest firma Audeze ze słonecznej Kalifornii. W tym miejscu warto przypomnieć, że oficjalna wymowa tej nazwy brzmi: [od-uh-see].
Historia tej firmy rozpoczyna się 12 lat temu. Trwały wówczas prace nad super elastycznym materiałem (a revolutionary flexible circuit material) do wykonywania obwodów drukowanych, które później znajdą zastosowanie w przemyśle związanym z lotami w kosmos i wojskiem. Jeden z późniejszych założycieli firmy Audeze właśnie pracuje nad tym zagadnieniem w zaciszu swojej prywatnej pracowni, zaaranżowanej w garażu. Niespodziewanie okazało się, że efekty tej pracy są na tyle obiecujące, że nowy materiał będzie się nadawał również do zastosowań w technice audio, a konkretnie w planarnej technologii magnetycznej. I tak pojawiła się idea stworzenia zupełnie nowatorskich membran do przetworników magnetostatycznych. Pierwsze próby poczyniono w zakresie instalacji nagłośnieniowych typu pro audio PA, czyli bardzo dużych głośników, wymagających zdecydowanie większych mocy niż te spotykane w domowym hi-fi. Wkrótce okazało się to jednak ślepą uliczką.
Drugim potencjalnym obszarem zastosowania elastycznych materiałów ze ścieżkami przewodzącymi były słuchawki. Tym bardziej, że technika klasycznych słuchawek dynamicznych, a nawet i elektrostatycznych zbliżyła się już do kresu swoich możliwości. Decydującym jednak argumentem przemawiającym za słuchawkami ortodynamicznymi (planarnymi) była niemożność uzyskania czegokolwiek lepszego, zdolnego do konkurowania z dotychczas spotykanymi na rynku technologiami (dynamiczną i elektrostatyczną, które wówczas zazdrośnie strzegły swoich pozycji na rynku przed ewentualnymi potencjalnymi rywalami czy innowacjami). Nota bene, słuchawki ortodynamiczne w latach swojej „złotej ery” zawsze uważane były za rozwiązania bardzo udane, natomiast nowe planary (firmy Audeze) niemalże natychmiast zdystansowały, a nawet zdetronizowały najnowsze i najbardziej uznane konstrukcje dynamiczne. I tak narodził się pierwszy model LCD-1 (prototypowy, nie mylić ze słuchawkami obecnie dostępnymi o tym samym oznaczeniu), bardzo ciepło przyjęty przez środowisko audiofilów i maniaków słuchawkowych.
Oficjalna wersja, zwłaszcza ta dotycząca personaliów, wygląda mniej więcej tak: w 2008 roku panowie Sankar Thiagusamudram (obecny CEO, związany zawodowo z technologią kina cyfrowego i autor wielu oryginalnych pomysłów) oraz Alexander Rosson poznali inżyniera, niejakiego Pete'a Uka – specjalistę od elastycznych układów elektronicznych (obwodów drukowanych). Wspólnie podjęli decyzję o tym, że będą produkować słuchawki, ale zupełnie inne niż konkurencja. Jakiś czas później dołączył do nich jeszcze konstruktor przetworników magnetostatycznych, Dragoslav Kolich, który został głównym inżynierem. Pierwszym efektem ich współpracy były prototypowe słuchawki pokazane w 2009 roku w Los Angeles (wspomniane LCD-1). Reakcja publiczności przeszła najśmielsze oczekiwania i tym samym skłoniła zespół Audeze do rychłego wprowadzenia pierwszego komercyjnego modelu, co nastąpiło w październiku tego samego roku. Warto nadmienić, iż LCD-1 był ogromnym hitem na Rocky Mountain Audio Fest oraz na Can Jam – zlocie najbardziej zagorzałych fanów słuchawek z Ameryki i nie tylko.
Zasada działania
W bardzo dużym uproszczeniu można przyjąć, że sposób pracy planarów przypomina zjawiska występujące w najbardziej popularnych słuchawkach dynamicznych. Źródłem dźwięku jest drgająca w takt sygnału audio membrana, jednak poszczególne elementy konstrukcyjne oraz sposób ich montażu jest tutaj odmienny. W odróżnieniu od rozwiązania klasycznego nie ma ona postaci spłaszczonego stożka lub czaszy, na końcu których jest przymocowana cewka napędowa, zwana także głosową. Jest płaska i stosunkowo duża. Na całej jej powierzchni znajduje się uzwojenie wspomnianej cewki. Co więcej, jest ona trwale z nią połączona – albo przez wtopienie przewodników w materiał membrany, bądź przez napylenie cienkiej warstwy przewodzącej, z której jest utworzona odpowiednia serpentyna. Właśnie ten drugi wariant, stosuje firma Audeze we wszystkich swoich modelach. Oddziaływanie pola magnetycznego i przepływający prąd umożliwia napędzanie takiej membrany. Ze względu na dużą powierzchnię, potrzebne jest zapewnienie jednorodności pola magnetycznego oraz możliwość samorzutnego powracania membrany do położenia równowagi. Dlatego też membrany są zazwyczaj lekko naprężone i nie muszą być sztywne, dzięki czemu mogą być cienkie i lekkie. Poza tym, membrana znajduje się pomiędzy dwoma statorami – zbudowanymi z magnesów stałych. W tym miejscu warto dodać, że statory muszą być ażurowe, a więc złożone z wielu małych magnesów sztabkowych lub perforowanych dysków, tak aby fala dźwiękowa generowana przez membranę mogła swobodnie dotrzeć do ucha słuchacza.
Z pozoru, budowa planarów może się wydawać, że nie jest zbyt skomplikowana. Nic bardziej mylnego. Liczy się projekt, dobór materiałów i staranność montażu – czyli praktycznie wszystko. W tym miejscu pojawia się pytanie: dlaczego słuchawki planarne zniknęły z rynku kilka dekad temu na wiele lat i dopiero teraz przeżywają renesans? Przyczyn było w zasadzie kilka. Podstawowym problemem były ograniczenia ówczesnej technologii. Nie było dostępu do wydajnych energetycznie magnesów, a produkowane wtedy membrany okazywały się po prostu zbyt ciężkie do takich zastosowań. Powodowało to konieczność sterowania takich słuchawek stosunkowo dużą mocą – nawet o poziomach dochodzących, oznaczających moc 15 watów na kanał. Istotne były też zagadnienia związane z opłacalnością produkcji, oraz różne częstokroć, niesprawdzone teorie dotyczące samego użytkowania planarów.
Porównanie z innymi konstrukcjami słuchawek
W słuchawkach firmy Audeze zastosowano ekstremalnie cienką membraną z naniesioną cewką (uzwojeniem) napędową i bardzo silnymi magnesami. Dzięki temu technika planarna pokonuje wiele szkodliwych ograniczeń występujących w typowych słuchawkach dynamicznych. Poza tym lekka membrana jest znacznie szybsza w działaniu i bardziej dokładna w wykonywanych ruchach niż zdecydowanie cięższy zestaw cewki napędowej z typową membraną stożkową. Ponadto zaawansowana technologia słuchawek i lekka ergonomiczna konstrukcja zapewniają duży komfort użytkowania i redukują zjawisko zmęczenia słuchu. Wygoda ta może być zwiększona przez zastosowanie w pełni wymiennych, wyprofilowanych wkładek piankowych z pamięcią oraz regulowanego, wytrzymałego, wyściełanego pianką pałąka. A więc przewaga planarów jest tutaj ewidentna.
Inaczej sprawa wygląda w konfrontacji z klasycznymi konstrukcjami elektrostycznymi. Ze względu na budowę słuchawki planarne odznaczają się brzmieniem bardzo zbliżonym do możliwości słuchawek elektrostatycznych, jednak trzeba przyznać, że są znacznie wygodniejsze i zarazem łatwiejsze do napędzenia, nie potrzebują bowiem stosowania specjalnych wzmacniaczy, dostarczających bardzo dużych sygnałów (amplitud sterujących) oraz wysokiego napięcia, niezbędnego do właściwej polaryzacji przetworników elektrostatycznych. Nowoczesne słuchawki planarne można podłączyć niemalże do dowolnego źródła, zarówno mobilnego, jak i stacjonarnego, czego niestety nie można uczynić z elektrostatami. Także i w tej rywalizacji, planary wychodzą zwycięsko.
Rozwiązania autorskie
Dokonania kalifornijskiej firmy Audeze to nie tylko swoisty „technologiczny powrót do przeszłości” albo „remake” czegoś, co było dobrze znane i cenione w latach 70. XX wieku. To coś znacznie bardziej ambitnego, co można śmiało nazwać zaawansowana inżynierią. A przy tym, projektanci Audeze stworzyli wiele własnych, oryginalnych rozwiązań i technik, spośród których można wymienić chociażby układy magnetyczne, generujące potężne strumienie magnetyczne o wielkości 1,5 Tesli, niespotykane dotąd i to nie tylko w technice słuchawkowej, ale i w całym audio. Ponadto, obwody cewek napędowych są naniesione na powierzchnię membrany w taki sam sposób jak ma to miejsce w przypadku płytek drukowanych. Na tym nie koniec. Mają unikalną topologię, tak aby rozpraszać bardzo skutecznie wytwarzane w nich ciepło, pojawiające się wskutek przepływu prądu elektrycznego (sygnału audio). Grubość samych membran jest znikoma – w swoich materiałach producent określa ją mianem nano-skali. Wszystko to prowadzi do osiągnięcia bardzo niskiego poziomu zniekształceń harmonicznych THD, szybkiej odpowiedzi impulsowej, dużej rozpiętości dynamiki i znakomitego obrazowania zjawisk przestrzennych. Można zatem powiedzieć, że kontrola membran jest niemal absolutna. Co najciekawsze, niektóre z zastosowanych rozwiązań otrzymały własne, zastrzeżone nazwy.
Kolejnym wyróżnikiem jest też sposób samego wykonania słuchawek, który ma niebagatelny wpływ na jakość uzyskiwanego brzmienia. Są one montowane ręcznie. Dotyczy to praktycznie wszystkich słuchawek, poza modelami Mobius i Penrose. Montaż słuchawek zaczyna się od przygotowania statora i zainstalowania w nim specjalnie przygotowanych wcześniej i utwardzonych magnesów stałych (sztabkowych). Następnie napręża się nad nimi membranę. Każdy tak utworzony zestaw jest poddawany pomiarom, a następnie parowany z dokładnością +/- 1 dB, tak aby uzyskać najlepszą równowagę i doskonałe obrazowanie dźwięku.
Warto wspomnieć, że tak dokładna tolerancja nie jest w ogóle spotykana u konkurencji, być może i to poza sporadycznymi wyjątkami. Na końcu następuje dopasowanie do drewnianych pierścieni, stanowiących korpusy muszli. Następnie dobiera się kolor i fakturę powierzchni. Poduszki są dopasowane pod kątem skórzanych tekstur i koloru. Potem następuje montaż finalny, 24-godzinna rozgrzewka sygnałem audio oraz finalne pomiary i testy. Wykres odpowiedzi częstotliwościowej dla danego egzemplarza jest dostępny na życzenie zamawiającego.
Matryca magnesów FLUXOR ™
Jest to opatentowane rozwiązanie, wprowadzone początkowo w modelu EL-8 z linii Legacy Products. Dzięki niemu udało się osiągnąć niemal dwukrotnie większą gęstość strumienia magnetycznego z magnesów neodymowch najwyższej klasy, a tym samym uzyskano jeszcze lepszą kontrolę płaskiej membrany. Polega ono na zastosowaniu wielu magnesów sztabkowych równomierne rozmieszczonych w statorze. Przekłada się ono na zdecydowanie lepszy dźwięk, a przy tym mniejszy ciężar całego przetwornika, jak również zdecydowanie większą jego skuteczność, co ma niebagatelne znaczenie przy współpracy słuchawek z urządzeniami przenośnymi. Co najważniejsze, producent zapewnia że rozwiązanie to nie powoduje skutków ubocznych dla zdrowia, albowiem natężenie pola magnetycznego bardzo szybko maleje wraz z oddalaniem się od samych przetworników. Jest to jedną z cech charakterystycznych systemu magnetycznego Fluxor.
Elementy FAZOR ™
Opatentowana technologia Fazor została opracowana pierwotnie z myślą o słuchawkach z serii LCD, ale została również zastosowana w innych modelach m.in. we wspomnianych EL-8. System Fazor to nic innego jak zaawansowane falowody, zarządzające fazą czoła fali dźwiękowej. Dzięki odpowiedniemu wyprofilowaniu prętów zawierających także magnesy, dbają również o niski poziom zawirowań fal dźwiękowych, niwelując przy tym powstawanie rezonansów oraz zwiększając ogólną precyzję przekazu. W rezultacie uzyskuje się lepszą przejrzystość dźwięku oraz zwiększenie detaliczności sopranów.
Membrany UNIFORCE ™
Opatentowana membrana Uniforce początkowo znalazła typowe zastosowanie przemysłowe. Charakteryzuje się zmienną szerokością ścieżki cewki napędowej, która efektywnie reaguje na zmiany pola magnetycznego pojawiające się w szczelinach magnetycznych, tym samym generując jednolitą siłę napędową na całej powierzchni membrany. W praktyce sprowadza się to do wydatnego zmniejszenia poziomu zniekształceń, większej rozdzielczości i precyzyjnego obrazowania. W tym celu, do jej budowy wykorzystuje się specjalne materiały, normalnie wykorzystywane w technice kosmicznej. Membrana jest tak cienka, że aż prawie niewidoczna. Ma jednak czterokrotnie większą średnicę od tych, spotykanych w typowych słuchawkach. Ma to fundamentalne znaczenie dla dźwięku. Zyskuje na tym odpowiedź impulsowa, reprodukcja basu i szerokość pasma przenoszenia.
Najlepsze zarówno do domu, jak i studia nagraniowego
Brzmienie słuchawek planarnych bazuje na dużej dynamice i specyficznym, szczegółowym sposobie odtwarzania dźwięku, ze zdecydowanie lepszym basem niż mogą to zaoferować na przykład słuchawki elektrostatyczne. W odniesieniu klasycznych modeli dynamicznych, nawet tych najlepszych, także mamy dużą przewagę. Dźwięk jest szybszy, dokładniejszy i lepiej zobrazowany przestrzennie. Największym jednak atutem jest naturalna barwa. Fakt ten docenili nie tylko audiofile ale też technicy i inżynierowie dźwięku, odpowiedzialni za właściwe przygotowanie materiału do wydania płyty czy zrealizowania audycji.
Udany mariaż tradycji i nowoczesności
Firma Audeze i jej słuchawki są wyjątkowe, wręcz jedyne w swoim rodzaju. Łączą w sobie tradycję i nowoczesność, ręczny montaż z najnowszymi osiągnięciami techniki materiałowej i rozwiązaniami konstrukcyjnymi. Najbardziej wyrafinowane technicznie i jakościowo to modele zgoła klasyczne, adresowane nie tylko do purystów brzmieniowych lub zaawansowanych audiofilów, lecz także to profesjonalistów, na co dzień używających ich w studiach nagraniowych, przy najbardziej krytycznych etapach montażu ścieżki dźwiękowej. W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że w ofercie firmy Audeze nie ma wydzielonej linii PRO (dla zawodowców) – wszystkie modele adresowane są do szerokiego grona odbiorców, począwszy od tych najbardziej wymagających, poprzez osoby aktywnie spędzające wolny czas albo fanów gier komputerowych aż właśnie po profesjonalistów, ceniących sobie niezafałszowaną barwę instrumentów i wokali oraz nieskrępowaną niczym dynamikę przekazu. Z drugiej strony producent stawia też na nowoczesność, nie ogranicza się li tylko do dużych modeli kablowych do zastosowań stricte domowych, ale ma w ofercie słuchawki gamingowe, multimedialne oraz bardzo zaawansowane technicznie modele douszne. Całość oferty uzupełniają stacjonarne wzmacniacze słuchawkowe, „kablo-daki” (zaawansowane przetworniki cyfrowo-analogowe zintegrowane z przewodem słuchawkowym), akcesoria oraz dedykowane, autorskie oprogramowanie, dzięki któremu słuchawki Audeze zwyciężają rywalizację z każdym modelem konkurencji.
Zakończenie
Audeze to jedyna w swoim rodzaju firma, oferująca najnowocześniejsze i bliskie technicznej perfekcji słuchawki, wykonane w technice planarnej. Nie dość, że korzysta z bardzo zaawansowanych rozwiązań, dostępnych tylko dla nielicznych, to jest niekwestionowanym liderem w produkcji słuchawek planarnych.
Audeze konsekwentnie poszerza swoją ofertę, w której obecnie można znaleźć produkty z takich kategorii jak:
- Słuchawki gamingowe, gdzie prym wiodą modele Penrose, Penrose X i Mobius;
- Słuchawki wokółuszne – otwarte, np. LCD-1, i zamknięte, np. LCD-2 Closed Back czy LCD-XC;
- Słuchawki nauszne, np. Sine DX;
- Słuchawki douszne, np. iSine 10.
Sieć salonów Top Hi-Fi & Video Design zapewnia swoim klientom możliwość przetestowania słuchawek z oferty firmy Audeze w towarzystwie najlepszych brzmieniowo urządzeń audio. To dogodne miejsce do tego, by ostatecznie zdecydować, czy dźwięk charakteryzujący dane słuchawki odpowiada naszym oczekiwaniom.
Artykuł powstał dzięki wsparciu doradców Top Hi-Fi & Video Design – ogólnopolskiej sieci specjalistycznych salonów, powstałych przeszło 25 lat temu, aby pomagać klientom w doborze i budowaniu wymarzonych systemów audio-video.
Potrzebujesz pomocy? Skontaktuj się z jednym z naszych salonów. Bez pośpiechu, przy filiżance dobrej kawy i w miłej atmosferze postaramy Ci się pomóc, a nasi konsultanci odpowiedzą na każde Twoje pytanie.
Jeżeli jesteś zainteresowany najnowszymi informacjami i specjalnymi ofertami, zapisz się na nasz newsletter.
Komentarze