Dźwięk przestrzenny, konfiguracja 5.1, kanały frontowe, tylne i centralny… Dla miłośników kina domowego terminy te są już tak oczywiste, że przyjmujemy je jako coś oczywistego. Tymczasem - pozwolimy sobie na ton weteranów - nie zawsze tak było. Dziś wrócimy do korzeni i przyjrzymy się technologii, której dziś zawdzięczamy tak znakomite doświadczenia w kinie domowym. Odpowiedzmy sobie na pytanie: co to jest Dolby Digital?
Najprościej mówiąc: Dolby Digital, znane również jako Dolby AC3, jest to technologia (czy raczej - zestaw technologii) kompresji dźwięku, umożliwiająca odwzorowanie w domowych warunkach efektów przestrzennych znanych z sal kinowych. Dziś, korzystając z zestawu kina domowego (głośników podłączonych do solidnego amplitunera AV) bez większych przeszkód możemy wielokanałowy dźwięk we własnych czterech ścianach, wsparty potężnym pomrukiem subwooferów. Niesamowite, prawda? Jak więc do tego doszło?
Jak powstała technologia Dolby Digital?
Zaczęło się na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku. Dolby Laboratories pracowało nad opracowaniem formatu kompresji audio dostosowanego do potrzeb kin. W tym celu dostosowało algorytm - uwaga - zmodyfikowanej dyskretnej transformacji kosinusowej (MDCT). Bazowały na niej także kolejne formaty stratnej kompresji dźwięku, jak Sony ATRAC czy - znacznie bardziej dziś rozpoznawalne - standardy MP3 bądź AAC. Dolby Digital jednak było pierwszym spośród nich. Ujrzało światło dzienne w roku 1991.
Już rok później, bo w 1992, odbyła się premiera pierwszego filmu wykorzystującego nową technologię Dolby. Był to kultowy Powrót Batmana (Batman Returns) ze znakomitymi Michaelem Keatonem, Dannym DeVito czy Michelle Pfeiffer. Zaczęło się zatem od wysokiego C, a potem… Potem było tylko lepiej. W żadnym wypadku nie będzie przesadą stwierdzenie, że to technologii Dolby Digital zawdzięczamy popularyzację dźwięku przestrzennego. To ten standard przez lata był używany na płytach DVD, został przyjęty jako flagowy format wszystkich północnoamerykańskich telewizji cyfrowych (ATSC), wykorzystuje się go w technologii DVB-T, telewizji kablowej, IPTV, a także Blu-ray. Również większość konsoli do gier wykorzystuje właśnie Dolby Digital. Tak bogate portfolio niejednemu mogłoby wystarczyć, by osiąść na laurach i do emerytury odcinać kupony. Ale nie Dolby Laboratories.
Rozwój Dolby Digital - bo 5.1 to tylko początek
Określenie “5.1” przez wiele lat było synonimem dźwięku przestrzennego, używanego w kinie domowym. Pięć kanałów to wystarczająco dużo, by stworzyć wrażenie dźwięku ogarniającego widza - i jednocześnie słuchacza - ze wszystkich stron. Kolejne lata pokazały jednak, że “wystarczająco” to dopiero punkt wyjścia.
Dolby Laboratories sukcesywnie prezentowało kolejne wersje swojej technologii, wzbogacające oryginał o kolejne funkcjonalności - liczbę kanałów lub gęstość strumienia dźwięku. I tak, Dolby® Digital EX dodało kolejne 2 kanały (konfiguracja 6.1 lub 7.1). Jej kinowa wersja, Dolby Digital Surround EX, koduje dodatkowe kanały w bocznych kanałach surround. Domyślnie jest zgodna z systemem 5.1, jednak może być także odtwarzana w systemach 6.1 oraz 7.1. Ciekawym rozwinięciem jest technologia Dolby Digital Live. Jej wyjątkowość polega na kodowaniu dźwięku wielokanałowego w czasie rzeczywistym - z tego względu wykorzystywana jest m.in. w konsolach do gier, obsługuje ją także wiele kart dźwiękowych w komputerach. Następuje tu konwersja A/C.
Bardzo dużym krokiem naprzód jest Dolby Digital Plus, rozszerzające gęstość strumienia danych - a co za tym idzie, poprawiające jakość brzmienia - do 6,144 Mbit/s. Dolby Digital + to niemal dziesięciokrotny skok na jakości w stosunku do wyjściowego 640 kbit/s, oferowanego przez standardowe Dolby Digital. Format ten rozszerza także zakres obsługiwanych kanałów do, uwaga, 13.1! System Dolby D + używany był swego czasu na płytach HD-DVD (dziś już niewydawanych), jest także obsługiwany przez technologię Blu-ray.
Należy też wspomnieć o Dolby TrueHD, jedyną bezstratną technologią kompresji dźwięku oferowaną przez Dolby. Dźwięk oferowany w tym formacie - podobnie, jak w przypadku wyżej omawianego poprzednika, występujący na płytach HD-DVD i Blu-ray - może być strumieniem o maksymalnej jakości 24-bit/96 kHz i prędkości 18 Mbit/s. On także jest w stanie obsłużyć maksymalnie 14 kanałów, a więc konfigurację 13.1.
Swego rodzaju wisienką na torcie, nie bez powodu popularną od momentu premiery (2012) jest Dolby Atmos. To nowatorski system kodowania dźwięku, dodający trzeci wymiar: tzw. kanały wysokości, umożliwiające odtwarzanie z głośników umieszczonych na suficie. Dzięki temu jesteśmy w stanie usłyszeć odgłos wirnika helikoptera lub kropli deszczu... znad głowy. Wrażenia znakomite.
Dolby Atmos w praktyce. Przeczytaj nasz przewodnik po dźwięku 3D!
Dolby Digital we własnym domu - jakie urządzenia są potrzebne?
Aby móc cieszyć się przestrzennym dźwiękiem kinowym we własnych czterech ścianach, wbrew pozorom, nie potrzeba wiele. Wystarczy dobrej klasy amplituner AV oraz zestaw kolumn do kina domowego. W zależności od potrzeb, możemy zdecydować się na różne konfiguracje kanałów: od wyjściowego 5.1 po nawet 13.2.2 - trzecia cyfra oznacza to liczbę kanałów wysokości, obsługiwanych przez Dolby Atmos. Przed zakupem należy obowiązkowo zapoznać się ze specyfikacją. Z pewnością pomocna może się okazać także rozmowa ze specjalistą - tu zawsze służymy pomocą.
Warto też wspomnieć, że dzisiejsze możliwości technologiczne pozwalają już na zorganizowanie kina domowego bez konieczności prowadzenia przewodów do każdej z pięciu kolumn. Wykorzystując urządzenia z serii Yamaha MusicCast - największego na rynku bezprzewodowego systemu multiroom - możemy osiągnąć kinowy dźwięk przestrzenny nie wykorzystując innych kabli, niż sieciowe.
Chciałbyś spróbować bezprzewodowego kina domowego we własnych czterech ścianach? Zobacz nasze bezprzewodowe zestawy kina domowego!
Dolby Digital - plusy i minusy
Dolby Digital, choć - jak opisaliśmy wyżej - jest technologią, która zasłużenie zdobyła uznanie na wielu frontach, nie jest, rzecz jasna, pozbawiona wad. Przede wszystkim cechuje się dość mocną kompresją dźwięku. Dźwięk skompresowany w formacie Dolby Digital na dyskach Blu-ray zapisany jest w częstotliwości próbkowania 640 kbit/s. W przypadku rzadko dziś używanych płyt DVD mamy do czynienia z jeszcze niższą wartością: 448 kbit/s. Największy konkurent DD, format DTS, może pochwalić się niemal trzykrotnie lepszym wynikiem: do 1,5 Mb/s dla dysków Blu-ray i 768 kbit/s dla DVD.
Oprócz tego należy zwrócić uwagę, że w swojej wyjściowej formie Dolby Digital nieco trąci już myszką, w porównaniu do rozwiązań oferowanych przez współczesne technologie. Na szczęście dzisiejsze amplitunery kina domowego z Dolby Digital obsługują nie tylko podstawowy format, lecz także jego bardziej zaawansowane odmiany.
Z drugiej strony, niewątpliwą zaletą technologii Dolby Digital jest jej powszechność. Przebogata oferta źródeł oraz obsługa tego formatu przez w zasadzie wszystkie poważne marki amplitunerów sprawia, że z dokonaniami Dolby Laboratories możemy z łatwością zapoznać się wewnątrz własnych czterech ścian.
Podsumowanie
Trudno dziś sobie wyobrazić, w jakiej kondycji znajdowałby się dziś dźwięk przestrzenny, gdyby nie Dolby Laboratories. Można się spodziewać, że inni producenci wdrożyliby swoje rozwiązania, inne. Historia potoczyła się jednak swoim kołem i dziś, dzięki Dolby Digital, kinowe doświadczenia mogą być obecne w każdym domu.
Komentarze