Prawidłowy nacisk igły na płytę

Prawidłowy nacisk igły na płytę (Tracking Force) to temat, z którym spotyka się każdy świeżo upieczony właściciel gramofonu. Zagadnienie jest bardzo ważne, więc w tym artykule skupimy się na opisaniu podstawowych kwestii. Zapraszamy do lektury.

Czym jest wkładka i igła gramofonowa?

Nie wchodząc w szczegóły, bo nie tego dotyczy artykuł, wkładka to element zamontowany na główce każdego ramienia gramofonu. To właśnie do wkładki gramofonowej podpięte są kabelki, które przechodząc przez ramię gramofonu odprowadzają sygnał do przedwzmacniacza. Najważniejszą częścią wkładki jest igła, której zadaniem ­jest przenoszenie drgań z rowka płyty winylowej na magnesy lub cewkę (w zależności od rodzaju wkładki). Drgania te odtwarzają sygnał akustyczny wyryty na płycie winylowej. Im wierniejszy odczyt, tym lepsza i bardziej detaliczna jakość finalnej muzyki.

Wybierając zatem swój pierwszy gramofon zwróćmy uwagę na kilka rzeczy. Po pierwsze, na konstrukcję samego gramofonu, tzw. podstawę, a w drugiej kolejności na zamontowaną w zestawie wkładkę. Wkładka jest bowiem tak samo ważna jak wybór kolumn głośnikowych – jej wymiana daje podobnie, wyraźnie zauważalny rezultat. Zakup dwa razy droższej wkładki z dobrą igłą, to jak zakup dwa razy droższych, znacznie lepszych kolumn.

Zwróćmy również uwagę na to, by wkładkę można było wymienić. Najtańsze konstrukcje gramofonów (poniżej 1000zł) często mają wkładkę przytwierdzoną na stałe. Uniemożliwia to w przyszłości rozbudowę naszego gramofonu i jeśli zechcemy wstawić lepszą wkładkę musimy wymienić cały gramofon. Czasem lepiej doinwestować na początku, by zakup cieszył jeszcze bardziej i dłużej.

Gdy chcemy kupić gramofon używany, również przygotujmy się dobrze do tego tematu. Po pierwsze, odsłuchajmy go przed zakupem. Często, w starszych (szczególnie nieużywanych długo) konstrukcjach igła jest złamana lub przekrzywiona. Starsze gramofony to często również spory problem ze znalezieniem zamiennika pasującej igły lub wkładki. Miejmy to na względzie, wybierając spośród używanych gramofonów.

Kalibracja gramofonu

Gdy już wybraliśmy nasz pierwszy gramofon, przywozimy go do domu i chcemy jak najszybciej zacząć słuchać muzyki. Niestety, nie zawsze jest to możliwe od razu, bo mało który sprzęt jest natychmiast gotowy do odsłuchu. Najczęściej, to do nas będzie należeć konieczność zamontowania przeciwwagi i ustawienia prawidłowego nacisku igły na płytę. Dlaczego nie zrobił tego od razu producent? Ponieważ przeciwwaga podczas transportu może spaść i obić podstawę gramofonu. Stąd, sklepy również internetowe nie praktykują tego, by wysyłać klientom gramofony już skalibrowane. W wyspecjalizowanych salonach audio można poprosić obsługę o skalibrowanie gramofonu, aczkolwiek należy zachować szczególna ostrożność podczas transportu urządzenia.

Poza książkową instrukcją obsługi, ostatnio z pomocą przychodzi również YouTube. Możemy tam znaleźć filmy instruktażowe pokazujące krok po kroku jak skalibrować i uruchomić praktycznie każdy gramofon. To ogromne ułatwienie, gdy widzimy po kolei, co powinniśmy zrobić. Nie zawsze jednak w filmach tych dostaniemy odpowiedź na pytanie jaki powinien być nacisk igły na płytę. Do tego tematu podchodźmy indywidualnie, sprawdzając czy producent nie zmienił wkładki w swojej najnowszej serii gramofonów lub czy po prostu nie kupiliśmy modelu z jej droższą/tańszą wersją.

Prawidłowy nacisk igły na płytę winylową

Pierwszą czynnością, by ustalić parametr nacisku igły na płytę jest ustalenie producenta i symbolu wkładki zamontowanej w naszym gramofonie. Przypuśćmy, że kupiliśmy gramofon: TEAC TN-350. Z jego opisu dowiadujemy się jaką posiada on wkładkę:

Gdy już wiemy, że jest to Audio-Technica AT95E to kolejnym krokiem będzie ustalenie zalecanych przez tego producenta parametrów:

• Siła nacisku: 1.5 - 2.5g (15 - 25mN)
• Zalecany nacisk: 2 gramy

Widzimy tutaj dwie wartości odnoszące się do parametrów nacisku. Pierwsze widełki to dopuszczalny zakres pracy igły. Przekroczenie tych wartości w górę może spowodować uszkodzenie (pęknięcie) igły lub utratę słyszalności większości dźwięków, jeśli nacisk będzie zbyt mały. Producent zawsze określa również zalecany nacisk, którym powinniśmy się sugerować w naszym pierwszym ustawieniu. Wartość zalecana przez producenta została tak skalkulowana, by żywotność igły była jak najdłuższa a jakość muzyki możliwie najlepsza.

Mało który z początkujących użytkowników wie, że odpowiednią wartością nacisku igły na płytę możemy zmieniać charakterystykę dźwięku. Gdy ustalimy mniejszy od zalecanego nacisk, zyskamy na przestrzenności brzmienia, a dźwięk stanie się jaśniejszy. Większy nacisk to z kolei większa dynamika brzmienia, więcej basu i ciemniejsza charakterystyka grania. Pamiętajmy jednak by cały czas obracać się w wyznaczonych przez producentach widełkach, nie wychodząc poza ich ramy.

Dlaczego należy przestrzegać wyznaczonych widełek nacisku igły na płytę?

Po pierwsze, z powodu żywotności samej igły. Igła gramofonowa to element najbardziej czuły i podatny na uszkodzenia. Zbyt duży nacisk może spowodować przekrzywienie igły lub finalnie jej złamanie. Za duży parametr nacisku to również szybsze starcie samej igły. Będziemy musieli ją częściej wymieniać. Za mały nacisk, również może spowodować złamanie igły – w sytuacji, gdy nie będzie ona dobrze zagłębiona w rowkach płyty winylowej, może dochodzić do jej przeskakiwania pomiędzy rowkami.

Drugim argumentem jest starcie płyty winylowej. Igła zbyt mocno naciskająca na rowki spowoduje po jakimś czasie zużycie naszego ulubionego nośnika. Płyty są różne, a niektóre z naszej kolekcji mogą już nie istnieć w sprzedaży, zatem szanujmy, to co mamy.

Trzecia sprawa, ale nie mniej ważna to jakość brzmienia. Gdy igła będzie źle ustawiona, możemy po prostu nie usłyszeć niektórych dźwięków lub odbierać je w formie innej, niż założył sam producent płyty.

Jak często powinniśmy sprawdzać nacisk igły na płytę?

Czynność tą zaleca się powtarzać co około 3 miesiące. Ramiona mają różne masy własne, gramofony są różnie skonstruowane i zdarza się, że co jakiś czas należy poprawić parametr nacisku, bo np. ramię opada z czasem nieco bardziej w kierunku talerza, stanowiąc tym samym większy nacisk igły na płytę.

Nacisk igły na płytę winylową powinniśmy również bezwzględnie sprawdzać po każdej zmianie miejsca ustawienia naszego gramofonu.

Akcesoria pomocne podczas kalibracji gramofonu.

Na szczęście minęły już czasy, w których prawidłowy nacisk igły na płytę było w stanie ustawić tylko kilka osób w Polsce. Często ustawialiśmy również ten parametr metodą „na słuch”. Jak nie trudno się domyśleć, nie była ta idealna kalibracja. Dziś technika podsyła nam rozwiązanie w postaci chociażby wagi Thorens Tonearm Stylus Gauge. Przy jej pomocy możemy ustawić nacisk znacznie bardziej precyzyjnie. W ofercie najlepszych producentów znajdziemy również wagi w wersji cyfrowej. Są znacznie droższe, ale umożliwiają ustawienie parametru nacisku z dokładnością do setnej lub tysięcznej części grama.

Nie zapomnijmy również o samej konserwacji igły gramofonowej. W naszej ofercie znajdziecie Państwo płyn do czyszczenia igły Audio-Technica AT607 lub Zestaw do czyszczenia igły Thorens.

Podsumowanie

Jak pokazuje powyższy artykuł, parametr nacisku igły na płytę jest jednym z ważniejszych elementów, których powinniśmy pilnować w swoim gramofonie. Szanując wkładkę gramofonową, odwdzięczy się ona możliwie najlepszym brzmieniem i długą trwałością własną. Pamiętajmy jednak, że zużycie igły jest czynnością naturalną, zatem z czasem będziemy musieli pomyśleć o wymianie igły lub całej wkładki. Tańsze wkładki często dają możliwość wymiany samodzielnej, z kolei te bardziej referencyjne to czynność, którą warto powierzyć serwisowi producenta.

Koszt zakupu nowej igły do wkładki to często 70-80% wartości całej wkładki, zatem moment ten możemy również potraktować jako szansę na rozbudowę naszego systemu o lepszą wkładkę gramofonową. Oferty nowych igieł i wkładek znajdziecie Państwo pod adresem:

https://www.tophifi.pl/gramofony/wkladki-i-igly-gramofonowe.html

Doradcy salonów sieci sklepów Top Hi-Fi służą Państwu pomocą w wyborze. Serdecznie zapraszamy do kontaktu.