Poprzedni
Następny

Kondycjonery, a sprawa brzmienia

IsoTek EVO3 Genesis One

Problem „uzdatniania” prądu pobieranego z sieci i doprowadzanie do jego źródłowej postaci nie jest niczym nowym. Od wielu lat istnieją firmy produkujące akcesoria dedykowane temu zadaniu - filtry, a także kondycjonery sieciowe. Kondycjonery sieciowe są bardzo ważnym, aczkolwiek często niedocenianym rodzajem sprzętu. Na czym zatem polega zasada działania tych urządzeń? Jak mogą one wpłynąć na brzmienie całego zestawu audio? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć dalej w niniejszym tekście.

Zakłócenia w sieci energetycznej

Energia elektryczna, podobnie jak i całe środowisko, jest coraz bardziej zanieczyszczona. Począwszy od własnego mieszkania, poprzez nasz budynek (dom, blok mieszkalny), bliższe i dalsze okolice, wszędzie można spotkać mnóstwo urządzeń zakłócających i zaśmiecających sieć energetyczną. Ich wpływ roznosi się zarówno poprzez samą sieć, jak i bezpośrednio drogą powietrzną.

Wszelki sprzęt AGD, drobne i większe elektronarzędzia, reklamy świetlne, fabryki i zakłady usługowe, trakcje kolejowe i tramwajowe, propagacja fal radiowych, telefonia i radiotelefonia – to tylko wybrane przekłady ze stale rosnącego spektrum źródeł zakłóceń. Dodatkowo, duże obciążenie sieci sprawia, że obowiązujące normy zasilania (napięcie 230V, przebieg sinusoidalny o częstotliwości 50 Hz) bardzo często nie są spełnione w praktyce.

Indukowane zakłócenia możemy generalnie podzielić na dwie grupy: zakłócenia w paśmie fal radiowych (RFI) i wynikające z emisji pól elektromagnetycznych (EMI). Wszystkie są szkodliwe i wymagają naszej uwagi. Aby w pełni zrozumieć cel inwestowania w urządzenia zabezpieczające zasilanie sieciowe warto przypomnieć podstawowe, ważniejsze pojęcia i definicje:

Zakłócenia - wszystkie niepożądane sygnały. W przypadku zasilania - inne sygnały niż napięcie przemienne 230 V. Ze względu na pochodzenie i swoją naturę mogą być niesymetryczne, sumacyjne, różnicowe, periodyczne, aperiodyczne. Mogą modulować napięcie sieciowe lub jego harmoniczne. Występują jako pojedyncze impulsy bądź potencjał stały. Najczęściej jednak pojawiają się w dowolnych, całkowicie przypadkowych kombinacjach.

IsoTek

Przepięcia - znaczne wzrosty napięcia groźne dla urządzeń. Powstają zwykle wskutek zwarć, wyładowań atmosferycznych i przełączeń układów stanowiących duże obciążenia o charakterze indukcyjnym (silniki, piece itd.). Osiągają poziom nawet kilkunastu tysięcy woltów i grożą poważnym uszkodzeniem (przebiciem izolacji). Przepięcia o niższej wartości ok. 500-1000 V zdarzają się bardzo często, średnio kilkadziesiąt razy każdego dnia.

Izolacja galwaniczna - ma na celu fizyczne rozdzielenie sieci energetycznej od zasilanych urządzeń. Najczęściej jest to transformator, który nie przepuszcza napięć stałych i wolnozmiennych.

Zasada działania kondycjonera

Zasadniczym zadaniem kondycjonera jest ochrona i poprawa warunków pracy zasilanych za jego pośrednictwem odbiorników. Po części mogą to także realizować inne, prostsze urządzenia, takie jak na przykład: listwa zasilająca, transformator separujący (izolujący galwanicznie), filtr sieciowy czy stabilizator napięcia sieci. Nie są to jednak rozwiązania idealne i chronią tylko przed niektórymi zagrożeniami. Natomiast kondycjoner sieciowy jest urządzeniem o działaniu kompleksowym, łączącym w sobie funkcje i pozytywne cechy kilku, a nawet wszystkich wspomnianych rozwiązań technicznych, czyli:

  • rozgałęziacza (dystrybutora sieciowego, listwy zasilającej),
  • separatora poszczególnych odbiorników,
  • filtrów sieciowych (zasilających),
  • transformatora izolującego galwanicznie,
  • oraz układów ochrony przeciwprzepięciowej.

A przy tym, kondycjoner jest najskuteczniejszy i najbardziej uniwersalny. Co najważniejsze, realizuje większość funkcji, zwłaszcza tych najbardziej istotnych dla prawidłowego działania sprzętu audio. Zasadniczo pełni trzy funkcje:

  • filtruje najbardziej szkodliwe dla sprzętu audio zakłócenia, zwłaszcza o dużej częstotliwości,
  • zabezpiecza przed niebezpiecznymi przepięciami,
  • izoluje elektrycznie podłączone urządzenia między sobą, szczególnie źródła cyfrowe od wzmacniaczy.

Ze względu na różnorodność systemów audio, kondycjonery mogą mieć postać względnie prostych, jak i bardzo rozbudowanych urządzeń. Najbardziej zaawansowane konstrukcje mają kilka stopni ochrony. Na ich pokładzie znajdują się takie elementy jak na przykład:

  • Wielostopniowe filtry przeciwzakłóceniowe (absorpcyjno-refleksyjne), wspomagane buforem kompensacyjnym
  • Warystory MOV (Metal Oxide Varistor)
  • Odgromniki gazowe
  • Wyłączniki główne o podwójnej aktywacji
  • Transformatory separujące, od których wielkości (i ciężaru) zależą w dużej mierze możliwości oraz gabaryty kondycjonera; mogą mieć wielokrotne ekranowanie elektrostatyczne oraz dodatkowe, obniżające pole rozproszenia; mogą być wykonany na rdzeniu toroidalny lub klasycznym, ze szczeliną powietrzną i bez niej.

Te najlepiej wyposażone kondycjonery potrafią skutecznie wchłonąć potężny impuls udarowy i skutecznie wyeliminować wszelkie zakłócenia.

IsoTek Aquarius

Filtracja pasywna czy aktywna

Do usuwania z prądu niechcianych „dodatków” wystarczają urządzenia, działające na zasadzie pasywnej. Wśród nich znajdują się zarówno kondycjonery, jak i prostsze konstrukcyjnie listwy zasilające, wyposażone w układy filtrów i ochrony przeciwprzepięciowej. Stanowią one zdecydowaną większość urządzeń, jakie można spotkać na rynku

Istnieje jednak grupa bardziej zaawansowanych technicznie urządzeń, które „od nowa” generują napięcie zasilające o wzorcowej amplitudzie oraz częstotliwości. Niestety koszt takiego rozwiązania jest zdecydowanie wyższy. Stąd też mniejsza jest popularność takich urządzeń.

Kiedy warto zainwestować w kondycjoner

Wszystko zależy od fizycznej lokalizacji i jakości posiadanego zestawu audio. W pomieszczeniach odsłuchowych „nękanych” przez zakłócenia, nie dających się wyeliminować w prosty sposób, kondycjoner będzie wręcz obowiązkowym wyposażeniem. Podobnie ma się rzecz w przypadku systemu o bardzo wysokiej jakości, bardzo czułego na wszelkie zmiany w sieci zasilającej. W obu tych przypadkach korzyść z zastosowania kondycjonera będzie ewidentna. Natomiast mniej spektakularnie wypadnie wpływ kondycjonera w lokalizacji, w której nie spotyka się większych problemów z zasilaniem, nie ma uciążliwych pod tym względem sąsiadów ani żadnych „szkodliwych” instalacji. Nie mniej jednak wpływ będzie zauważalny. Większe wątpliwości może budzić próba zastosowania kondycjonera w przypadku zestawów audio zdecydowanie niższej klasy. Ze swej natury mają one gorsze parametry lub znaczne uproszczenia konstrukcyjne, które i tak zniwelują wszelkie próby poprawy warunków ich zasilania.

Odrębnym zagadnieniem będzie to, czy z kondycjonera zasilimy cały system, czy tylko te, najbardziej wrażliwe urządzenia. W pierwszym przypadku, konieczny będzie zakup urządzenia o odpowiednio dużej wydajności prądowej, a więc większego, cięższego... i droższego. W drugim, ze względu na fakt, że poszczególne rodzaje urządzeń elektronicznych mają skrajnie odmienne wymagania względem sieci zasilającej czy zróżnicowane zapotrzebowanie na moc, można zdecydować się na bardziej złożone rozwiązanie.

Najbardziej wrażliwe na zakłócenia układy cyfrowe odtwarzaczy CD, DVD/SACD, sieciowych, a także obwody przedwzmacniaczy wymagają precyzyjnie odfiltrowanego prądu. Warto w tym celu zastosować urządzenie posiadające na pokładzie szerokopasmowe filtry o jak największym tłumieniu. Może być to właśnie kondycjoner, choć niekoniecznie. W wielu przypadkach wystarczą filtry wbudowane w listwy zasilające, dedykowane do sprzętu audio.

IsoTek EVO3 Titan One

Natomiast w przypadku wzmacniaczy mocy, zwłaszcza tych o bardzo dużej mocy wyjściowej, należy dogłębnie przeanalizować potrzebę stosowania jakichkolwiek urządzeń wspomagających zasilanie. Zastosowanie takowych ma sens, gdy zakłócenia sieciowe są bardziej dokuczliwe niż negatywne konsekwencje wnoszone przez zewnętrzny transformator separujący czy filtr indukcyjny. Większość prawidłowo zaprojektowanych zasilaczy znajdujących się we wzmacniaczach mocy „radzi sobie” z zakłóceniami pochodzącymi z zewnątrz.

Zgoła inaczej sprawa się przedstawia z takimi urządzeniami, jak na przykład gramofon analogowy albo przedwzmacniacz korekcyjny RIAA, dla których najważniejsze jest prawidłowe uziemienie. Niestety, i to  bardzo często, stosowanie filtrów sieciowych czy kondycjonerów może przynieść zupełnie odwrotny skutek.

Wpływ kondycjonera na brzmienie

O ile dokonanie pomiarów przed i po zastosowaniu kondycjonera w warunkach laboratoryjnych nie stanowi większego problemu, to zdecydowanie trudniej jest jednoznacznie wskazać jaki będzie jego wpływ na charakter dźwięku w danym systemie audio. Wszystko zależy od sposobu zaimplementowania i doboru poziomów mocy. W prawidłowej konfiguracji moc z jaką może działać kondycjoner musi być znacznie większa od zapotrzebowania urządzeń audio, szczególnie wzmacniaczy mocy. Z tego też względu niekiedy kondycjoner obsługuje jedynie część urządzeń o mniejszym poborze mocy np. wszelkiego rodzaju źródła sygnału (odtwarzacze, gramofony, tunery czy przedwzmacniacze), natomiast końcówki mocy o dużej wydajności zasila się wtedy bezpośrednio z gniazdka ściennego. Systemy wymagające zasilania mniejszymi mocami mogą być podłączone w całości do kondycjonera. Jak to wpływa na dźwięk? Generalnie można powiedzieć o takich zmianach jak: poprawa wrażeń przestrzennych (szerokość i głębokość sceny, precyzja lokalizacji źródeł, pełniejsze odtworzenie akustycznej oprawy nagrania), jak i jakości brzmienia (zmniejszenie wyostrzeń, poprawa plastyczności dźwięku, wyrównanie równowagi tonalnej, bardziej precyzyjne wyrysowanie szczegółów, lepsza kontrola basu itp.). Skala pozytywnego efektu zależy głównie od stopnia „zaśmiecenia” sieci zasilającej w danej lokalizacji, a także od rodzaju i budowy sprzętu audio.

Nie jest to jednak regułą. Poszczególne systemy audio mogą różnić się dość znacznie pod względem wrażliwości na dany kondycjoner. Poza tym na ostateczne brzmienie ma wpływ wiele składowych. Dużo także zależy od naszego słuchu. Jeśli mamy możliwość przetestowania kondycjonera przed zakupem, nie wahajmy się z tego skorzystać.

IsoTek

A co się stanie, gdy zastosujemy zbyt słaby kondycjoner do zbyt „mocnego” wzmacniacza. Wynik będzie negatywny. Dlaczego? Ponieważ sygnały o charakterze muzycznym mają naturę impulsowo-transjentową. Mniej istotne jest zatem średnie zapotrzebowanie na energię, natomiast przede wszystkim liczy się w jaki sposób energia jest dostarczana nawet w bardzo krótkich odcinkach czasu. W efekcie zastosowanie mało wydajnego kondycjonera może skończyć się tragicznie dla reprodukcji dźwięku, szczególnie w zakresie niskich tonów i dynamiki.

Podsumowanie

Kondycjoner spełnia w systemie audio dość istotną rolę. Bynajmniej nie stanowi on żadnego „audio vodoo”, jak chciałyby tego sceptycznie nastawione osoby. Bezsprzecznie usuwa on z prądu wszelkie niechciane składowe oraz stabilizuje zasilanie. Zasadniczym zadaniem jest ochrona i poprawa warunków pracy zasilanych za jego pośrednictwem urządzeń. Wraz ze wzrostem jakości sprzętu jakość kabla ma coraz większe znaczenie aż do systemów high-endTowarzysząca mu poprawa brzmienia będzie najczęściej efektem dodatkowym, ale z pewnością równie cennym dla zagorzałego audiofila, choć mocno uzależnionym od okoliczności. Z tego też względu warto inwestować tylko w urządzenia renomowanych producentów, od tego zależy bezpieczeństwo nasze i sprzętu.

Poprzedni
Powrót do strefy wiedzy
Następny

Polecane

Umów się na prezentację w salonie

W każdym z naszych salonów znajduje się sala odsłuchowa, w której w miłej atmosferze zaprezentujemy Ci brzmienie wybranego przez Ciebie sprzętu audio.

Umów się na spotkanie

Zobacz listę salonów

Umów

Top Hi-Fi & Video Design

Salony firmowe

Salony firmowe

Top Hi-Fi & Video Design: