Jak wybrać subwoofer?

Sposób działania subwoofera

Modele aktywne takie jak, np. subwoofer Indiana Line Basso 880, Yamaha NS-SW200, ELAC Debut 2.0 SUB 3010 lub Bowers & Wilkins ASW610, są zwykle wyposażone we wbudowane układy filtrów dolnoprzepustowych umożliwiające precyzyjne określenie tzw. „częstotliwości odcięcia”. Istnieje również wariant, w którym subwoofer otrzymuje już sygnał odfiltrowany. Systemy dźwięku wielokanałowego, takie jak Dolby Digital lub DTS, zawierają – oprócz pięciu lub większej liczby kanałów kreujących dźwięk przestrzenny – dodatkowy, specjalny kanał LFE (od ang. Low Frequency Effects), przeznaczony specjalnie do subwoofera.

Konstrukcja i właściwości dobrego subwoofera

Obudowa subwoofera ma wpływ na jakość odtwarzanego dźwięku. Różne rodzaje konstrukcji umożliwiają stworzenie systemów całkowicie odmiennych pod kątem brzmienia. Szczególnie głęboki bas powstaje poprzez wprawienie w drganie dużej ilości powietrza. Ten efekt można uzyskać na dwa sposoby: używając głośnika z membraną o dużej powierzchni, która wprawi w drganie odpowiednią ilość powietrza lub stosując mniejszy głośnik, który z kolei będzie silniej drgał.

Aby uzyskać odpowiednie ciśnienie akustyczne i dynamikę, membrana subwoofera powinna mieć jak największą średnicę. Najlepsze konstrukcje wykorzystują przetworniki o średnicy co najmniej 12 cali.  W przypadku subwooferów pasywnych ważna jest duża moc wzmacniacza (stopnia wyjściowego), aby zapewnić wystarczające zasilanie samego subwoofera i w niektórych przypadkach również głośników satelitarnych. Podany zakres częstotliwości powinien być jak najniższy, a obudowa stabilna i duża – tym większa, im większa jest moc.

Rozmiar skrzyni i umieszczenie głośników

W wielu przypadkach oprócz parametrów i ceny subwoofera ważne są również jego wymiary. Gdy poszukujemy kompaktowego urządzenia dającego świetne wrażenia odsłuchowe, warto wziąć pod uwagę konstrukcje niskoprofilowe, takie jak np. Bluesound PULSE SUB+ czy ELAC SUB 2010. Tego typu modele są konstruowane na bazie obudowy typu bass reflex. Świetnie wpasowują się w wystrój wnętrza i znajdują swoje miejsce np. pod stolikiem, a nawet pod kanapą. Wśród najczęściej wybieranych subwooferów o niskim profilu są modele takich firm jak Yamaha czy  Bluesound.

Odpowiednia konfiguracja kluczem do wspaniałego brzmienia

W momencie, gdy dokonaliśmy wyboru dobrego subwoofera, bardzo ważnym elementem jest odpowiednia konfiguracja urządzenia, dzięki której cały zestaw audio będzie ze sobą współpracował.

Mikrofon pomiarowy, układ kalibracji i oprogramowanie pozwalają na dość dokładne dopasowanie zestawu audio do panujących w pomieszczeniu warunków w celu osiągnięcia najlepszego możliwego brzmienia. W droższych modelach subwooferów można znaleźć również specjalne układy kalibracji sprzęgnięte z oprogramowaniem, które umożliwia przeprowadzenie pomiarów i optymalizację ustawień z poziomu aplikacji.

Włączenie subwoofera w istniejący już zestaw stereofoniczny może sprawić nieco problemów z kalibracją dlatego warto w tej materii zasięgnąć opinii specjalisty lub zdobyć odpowiednią wiedzę. Na ogół dopasowanie subwoofera sprowadza się do ustawienia fazy, dopasowania głośności względem innych przetworników w systemie audio oraz przeprowadzenia testów na zróżnicowanym pod kątem dynamiki materiale muzycznym.

Front-fire, down-fire czy free-air?

Kierunek promieniowania dźwięku przez przetwornik niskotonowy subwoofera może być różny, zależnie od zastosowanej koncepcji i konstrukcji tej kolumny basowej. Wiąże się to z określonymi wymaganiami i konsekwencjami dla odtwarzanego dźwięku. Pod tym względem możemy wyróżnić konstrukcje typu front-fire, down-fire oraz free-air.

Subwoofery typu front-firing

W tym wariancie subwoofera membrana znajduje się z przodu i emituje fale akustyczne w kierunku słuchacza. Wysokiej jakości subwoofery typu front-fire mogą zawierać kilka głośników umieszczonych nad sobą, co umożliwia równomierne rozprzestrzenianie dźwięku. Przykład modelu tego typu to Bowers & Wilkins DB4S.

Subwoofery typu down-firing

Najczęściej stosowane są tutaj obudowy zamknięte lub bass reflex. Obudowa bas-refleks charakteryzuje się większą skutecznością, natomiast obudowa zamknięta cechuje się szybkim, impulsowym basem. Subwoofery typu down-firing emitują fale akustyczne w kierunku podłogi, a takie rozwiązanie – przynajmniej w teorii – pozwala równomierniej rozprowadzić niskie tony po pomieszczeniu, gdyż odpowiednie ukształtowanie dolnej partii obudowy wypromieniowuje je w wielu kierunkach. Jednak tak naprawdę efekt końcowy zależy również od innych czynników – w tym kubatury pomieszczenia, jakości przetwornika i mocy subwoofera. Typowym przedstawicielem tego rodzaju subwooferów jest ELAC Debut 2.0 S10.2.

Subwoofery typu free air

Ten wariant jest stosowany głównie w pojazdach (jako subwoofer samochodowy). Wykorzystuje niektóre wolne przestrzenie w aucie jako pudło rezonansowe, na przykład bagażnik lub wnękę na koło zapasowe. W domowych systemach audio-wideo nie jest wykorzystywany.

Który z tych układów jest lepszy? Na to pytanie w zasadzie nie istnieje jednoznaczna odpowiedź. Dlatego, zanim zdecydujemy się na konkretny wariant, warto posłuchać, jak subwoofer zachowuje się w praktyce.

Kupując subwoofer, warto skupić się na odpowiednim dobraniu tego elementu do panujących w pomieszczeniu warunków i na pomiarach pozwalających na kalibracje sprzętu. Z kwestii praktycznych, oba najpopularniejsze typy subwooferów wymagają nieco innego miejsca instalacji w pomieszczeniu w celu zagwarantowania najlepszych wrażeń odsłuchowych. Na przykład subwoofera down-firing raczej nie umieścimy na półce między książkami, gdyż może on powodować rezonowanie mebla. Najlepszym miejscem instalacji takiego sprzętu jest umieszczenie go na podłodze, co pozwoli na równomierne rozprowadzenie fali akustycznej w pomieszczeniu.

Płaski subwoofer – czy warto?

Zestaw kolumn kina domowego zajmuje sporo miejsca, dlatego rozmieszczenie wszystkich elementów tak, aby dobrze wkomponowały się w wygląd salonu może przysporzyć nieco problemów.

Co więcej, płaski design w żadnym stopniu nie wpływa na jakość oferowanego dźwięku. Różnica występuje jedynie w wyglądzie oraz zajmowanym przez głośnik miejscu.

Otwarte czy zamknięte?

Wśród subwooferów dostępnych na rynku najpopularniejsze są dwa typu obudów – zamknięta i bass reflex. Subwoofery zamknięte to nic innego jak głośniki niskotonowe, umieszczone wewnątrz szczelnie zamkniętej obudowy. Najważniejszą ich zaletą jest to, że oferują czysty i precyzyjny bas, jednak do ich działania wymagane jest zwykle podłączenie mocniejszego wzmacniacza. Różnica w dźwięku, pomiędzy konstrukcjami bass reflex i zamkniętą, dla większości osób może nie być słyszalna, szczególnie podczas oglądania filmów. Jeżeli jednak dużo słuchasz muzyki i zwracasz uwagę na jakość dźwięku lub zestaw kina domowego często wykorzystywany jest do słuchania muzyki, której towarzyszyć powinien mocny i głęboki bas, wówczas subwoofer zamknięty (na przykład  PV1D od Bowers & Wilkins) będzie doskonałym rozwiązaniem.

Najczęściej spotykanym rodzajem jest właśnie subwoofer w obudowie z charakterystycznym otworem tzw. portem bass reflex. Zastosowanie tego rozwiązania pozwala na uzyskanie czystego i głębokiego basu, przy zachowaniu stosunkowo niewielkich wymiarów urządzenia. Subwoofery typu bass reflex najlepiej sprawdzają się podczas oglądania filmów i odtwarzania dźwięku z gier komputerowych. Dzięki swoim niewielkim wymiarom, bez problemu ustawimy taki głośnik praktycznie w dowolnym miejscu w salonie. Ma to szczególne znaczenie, gdy wybierzemy subwoofer bezprzewodowy. Zastosowanie komunikacji bezprzewodowej pozwala na odtwarzanie dźwięku o czystej barwie, bez opóźnień i szumów.

Subwoofer aktywny czy subwoofer pasywny?

Wśród subwooferów stosowanych w kinie domowym najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest subwoofer aktywny, którego świetnym przykładem jest model Indiana Line Basso 840. W porównaniu do subwooferów pasywnych mają one szereg zalet. Jedną z nich jest optymalne dopasowanie parametrów wzmacniacza i układów filtrujących do zainstalowanego przetwornika. Głównie z tego względu podłączenie i uruchomienie subwoofera aktywnego jest niezwykle proste i sprowadza się właściwie do doprowadzenia sygnału z amplitunera.

Natomiast subwoofery pasywne do poprawnej pracy wymagają przesłania sygnału już wzmocnionego i odpowiednio odfiltrowanego. Są to konstrukcje, które – w odróżnieniu od subwooferów aktywnych – nie mają wbudowanego wzmacniacza.

Stworzenie więc w pełni działającego zestawu samodzielnie, może przysporzyć wiele kłopotów. Jeżeli kupimy wzmacniacz o zbyt małej mocy, głośnik niskotonowy może nawet nie drgnąć. Między innymi to właśnie z tego powodu subwoofery pasywne wychodzą z użycia. Jeżeli więc chcemy oszczędzić sobie czasu oraz pieniędzy, powinniśmy od razu zdecydować się na subwoofer aktywny.

Bezprzewodowy czy przewodowy?

Wraz z postępem technologicznym pojawiły się bezprzewodowe subwoofery, które oferują coraz to lepszą jakość dźwięku, mimo kodowaniu, jakie przeprowadzane jest na potrzeby strumieniowej transmisji sygnału. Wybierając jednak sprzęt znanej i renomowanej marki, różnica pomiędzy rozwiązaniem bezprzewodowym a przewodowym może być praktycznie niezauważalna.

Różnice w jakości dźwięku potrafią wychwycić audiofile, według których sprzęt bezprzewodowy niekoniecznie nadaje się do słuchania muzyki w najwyższej jakości. Nic bardziej mylnego! Subwoofery bezprzewodowe oferują bardzo dobrą jakość dźwięku, a przy tym są znacznie łatwiejsze do ustawienia w pomieszczeniu odsłuchowym. Taki subwoofer możemy ulokować dosłownie wszędzie – obok stolika pod telewizor, kanapy lub za nią. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy decydujemy się na kino domowe wyposażone nie w jeden, a dwa subwoofery. Prowadzenie wielu przewodów przez cały salon mogłoby w takim przypadku rodzić zbyt wiele problemów. Znakomitym przykładem takiego modelu jest subwoofer Yamaha MusicCast SUB100.

Decydując się na przewodowy subwoofer aktywny do telewizora lub innego sprzętu audio czy audio-wideo, musimy liczyć się z koniecznością zastosowania przewodów głośnikowych o dość znacznych długościach. Dodatkowym utrudnieniem, zwłaszcza w bardziej zaawansowanych systemach audio, jest konieczność wykorzystania przewodów o dużych przekrojach poprzecznych przewodników. Nierzadko przewody stosowane do zasilania subwoofera przekraczają 5 m długości.

Warunki akustyczne w pomieszczeniu

Pokoje o dużej kubaturze wymagają odpowiednio „dużych” mocy subwooferów, aby były one w stanie wytworzyć odpowiednie ciśnienie akustyczne. W grę wchodzą nawet modele 500-watowe i mocniejsze. Natomiast przy nieco mniejszych pomieszczeniach, z powodzeniem wystarczą nam dobrej jakości kolumny niskotonowe o mniejszej mocy.

Spore znaczenie mają również wymiary pomieszczenia, w którym zamierzamy ustawić subwoofer. W przypadku niskich częstotliwości fala akustyczna jest bardzo długa i „lubi” odbijać się od ścian. Ustawienie subwoofera w rogu pomieszczenia zwiększa poziom reprodukcji basu. Z drugiej strony spotykamy też zjawisko „dead spots”, czyli miejsc, w których bas jest wyraźnie osłabiony. Warto więc wypróbować kilka lokalizacji subwoofera w naszym pokoju, aby wybrać taką, która zapewni optymalny poziom przetwarzania niskich częstotliwości.

Należy przy tym pamiętać, że ludzkie ucho tak naprawdę nie rozpoznaje kierunku, z którego dochodzi bas. Bez problemu wychwyci jednak różnicę w precyzji i natężeniu niskich częstotliwości. Dlatego decydując się na zmianę miejsca ustawienia subwoofera, powinniśmy brać pod uwagę przede wszystkim jakość i siłę dźwięku, którą konkretne miejsce wzmocni lub osłabi.

Konfiguracja subwoofera aktywnego

Uzyskanie dynamicznego, wyrazistego basu wymaga również odpowiedniego skonfigurowania zakupionego subwoofera aktywnego. W przypadku subwoofera do kina domowego zadanie to przejmuje w wielu przypadkach amplituner AV. Urządzenia te często wyposażone są w  układ kalibracji oraz specjalny mikrofon pomiarowy, co pozwala na odpowiednie kształtowanie brzmienia także w odniesieniu do zakresu niskotonowego.

Bardziej zaawansowane technologicznie modele subwooferów umożliwiają dokonanie bardzo precyzyjnej kalibracji z poziomu kompatybilnej aplikacji. To z kolei przekłada się na efekt, czyli znacznie bardziej precyzyjny i lepiej kontrolowany bas, który idealnie współgra z pozostałymi zakresami tonalnymi.

Warto pamiętać, że dodanie subwoofera aktywnego do zestawu stereo wymaga od nas nieco więcej zaangażowania. Ustawienie rozpoczynamy od regulacji fazy – przełączając właściwy przełącznik na obudowie subwoofera, następnie regulujemy głośność względem pozostałych kolumn i sprawdzamy, jak ustawiony przez nas bas zachowuje się przy zróżnicowanym materiale muzycznym. Właściwe ustawienie subwoofera aktywnego może nieść ze sobą wiele wyzwań – szczególnie jeśli podejmujemy się tego zadania po raz pierwszy.

Jeden, a może dwa?

Jeśli masz do nagłośnienia spore pomieszczenie (np. obszerny salon), możesz zastosować dwa subwoofery aktywne lub pasywne (zależnie od konfiguracji), aby zwiększyć ilość odtwarzanego basu. Jest to korzystne także ze względu na jakość niskich tonów. Rozlokowanie wielu głośników niskotonowych w salonie, pozwala również na równomierne rozłożenie dźwięku. Niestety nie zawsze ilość oznacza jakość. Trzeba bowiem zainwestować w dwa bardzo dobre subwoofery i wtedy dopiero rozwiązanie to ma sens. Ponadto konieczne jest, aby oba były identyczne. Unikniemy w ten sposób różnic w barwie dźwięku.

Inwestycja w dwa subwoofery nie zawsze jest konieczna. W wypadku, gdy pomieszczenie, w którym oglądamy filmy, czy też słuchamy muzyki, nie przekracza 30 m², w zupełności wystarczy nam jeden głośnik niskotonowy, ale dobrej klasy.

Liczy się brzmienie

Duże, niekiedy bardzo duże sześcienne skrzynie subwooferów na dobre już wpisały się w tradycyjną postać kina domowego. I nic w tym dziwnego. Żaden inny głośnik nie przekaże takiej siły i bogactwa emocji, świadczących o potędze ścieżki filmowej, niż wysokiej klasy zespół niskotonowy. To on jest odpowiedzialny z właściwy puls basu, za jego uderzenie, sprawiając tym samym, że tak naprawdę nie tylko słyszymy niskie tony, ale również odczuwamy je.

Nie dziwi więc tak szeroka oferta tych urządzeń – różniących się ceną, jakością i sposobem reprodukcji dźwięku. W sieci znajdziesz mnóstwo informacji na ten temat. Pamiętaj jednak, że żaden ranking subwooferów nie uwzględni Twoich indywidualnych preferencji.