Jak wybrać idealny dla siebie gramofon?

Popularność płyt winylowych przekroczyła wszelkie oczekiwania. Kolejni wielbiciele muzyki zaopatrują się w takie nagrania, które można kupić nawet w popularnych dyskontach. Bardziej „trafić pod strzechy” już się chyba nie da.  Zastanówmy się jak najlepiej wybrać odtwarzacz płyt gramofonowych, tak aby zaspokoił nasze potrzeby. Nowoczesne gramofony, poza odtwarzaniem płyt, mogą być wyposażone w wiele dodatkowych funkcji, które będą niejaką wisienką na torcie. Warto też zapoznać się z brzmieniem, które ze względu na swą analogową naturę, jest zupełnie inne od tego, które znamy na co dzień.

AT-LP60USB wyposażono w wyjście USB typu B. Za jego pomocą podłączymy gramofon do komputera i „przegramy” analogowe nagrania do cyfrowych plików audio, choćby za pomocą darmowego oprogramowania Audacity. 

Typy gramofonów

Spotkać możemy trzy typy gramofonów. Ich użytkowanie znacząco się od siebie różni, więc warto poświęcić chwilę na przemyślenie tego tematu.

• Automatyczny – po rozpoczęciu pracy, ramię samodzielnie kładzie igłę na początku płyty, a po zakończeniu odtwarzania, ramię podnosi się i wraca do pozycji spoczynkowej.
• Półautomatyczny – ramię wraca po zakończeniu odtwarzania płyty, ale sami musimy rozpocząć jej odtwarzanie, ustawiając je w odpowiednim miejscu i opuszczając na płytę.
• Manualny – wszystkie czynności związane z odtwarzaniem płyty wykonujemy ręcznie. Sami kładziemy igłę na początku nagrania i podnosimy ramię, gdy płyta się skończy. To rozwiązanie dominuje w konstrukcjach audiofilskich.

Jeżeli cenisz wygodę gramofon automatyczny może być dobrym rozwiązaniem, jednak jeśli interesuje Cię najlepsze możliwe brzmienie, będziesz musiał skupić się na konstrukcjach manualnych. Taka właśnie jest konstrukcja dominuje wśród bardziej zaawansowanych gramofonów, gdzie producenci maksymalnie skupiają się na eliminacji szkodliwych wibracji.  

Przykład gramofonu automatycznego Audio- Technica AT-LP3. Z przodu widoczne są przyciski Start i Stop, kontrolujące działanie gramofonu. Specjalna wersja wkładki MM AT91R, razem z dedykowanym mocowaniem (headshell) wyróżnia się czerwonym kolorem.

Jakie napędy może mieć gramofon?

Stabilne obroty płyty są podstawą do uzyskania dobrego dźwięku z gramofonu. Istnieje kilka rozwiązań, które możemy spotkać, z czego najpopularniejsze są dwa.

• Napęd paskowy – silnik napędza talerz poprzez pasek. Zaletą tego rozwiązania jest izolowanie wibracji silnika, których elastyczny materiał paska nie przenosi. Pewna słabość to eksploatacyjnezużycie paska, oraz w niektórych gramofonach, konieczność dobrania odpowiedniej siły jego napięcia.
• Napęd bezpośredni – Metoda wykorzystująca elektronicznie sterowany silnik, który jest bezpośrednio połączony z talerzem, stąd nazwa. Umożliwia bardzo precyzyjną regulację prędkości obrotowej, ale stawia wysokie wymagania wobec samego silnika, który musi generować minimalną ilość wibracji, które mogłyby przenieść się na talerz.  

Jak widzicie, nie ma idealnego rozwiązania kwestii napędu. W gramofonach domowych napędy paskowe zdają się dominować, co oczywiście nie znaczy, że urządzenia z napędem bezpośrednim są od nich gorsze. Tego typu konstrukcje są popularniejsze na rynku pro i DJ-skim. Brzmieniowo istnieją między nimi pewne różnice, ale są one raczej niewielkie, a samo porównanie dosyć trudne.

Przykład audiofilskiego gramofonu z napędem paskowym. Elac Miracord 90 Anniversary to konstrukcja nastawiona na izolację i tłumienie wibracji, Wkładka została opracowana z pomocą firmy Audio-Technica i posiada szlif MicroLine.

Jakie ramię jest najlepsze?

Zadaniem ramienia gramofonowego jest prowadzenie igły po płycie w sposób maksymalnie neutralny dla jej pracy. Dobre ramię gramofonowe musi się charakteryzować dobrym tłumieniem i izolacją wibracji, na które wkładki gramofonowe są bardzo wrażliwe, oraz umożliwić igle dobre prowadzenie w rowku. Zazwyczaj spotykamy dwa rodzaje ramion: proste i zagięte. Proste są bardziej odporne na wibracje, oraz tańsze w produkcji, za to zagięte pozwalają igle na dokładniejszy ruch w rowku. Istnieją też długie odmiany prostego ramienia, które pozwalają połączyć zalety obydwu rozwiązań. Ramię powinno być wyposażone w regulacje nacisku igły na płytę, kąta między ramieniem a płytą, oraz tzw. antyskating, czyli przeciwdziałanie sile dośrodkowej.

Szlif igły typu Shibata to jedno z najlepszych rozwiązań na rynku. Trudność w wykonaniu, a co za tym idzie wysoką cenę rekompensuje doskonałym prowadzeniem w rowku, wychwytując wszelkie szczegóły nagrania.

Jaka wkładka jest najlepsza?

W przypadku wkładek gramofonowych trzeba zwrócić uwagę na dwie główne cechy. Po pierwsze, typ układu magnetycznego. Rozróżniamy tu dwa wiodące rozwiązania. Pierwszym i najbardziej popularnym jest typ MM (skrót od Moving Magnet czyli ruchomy magnes). Jest to najpopularniejszy typ wkładek, który dzięki swojej budowie pozwala na okresową wymianę igły. Drugim typem wkładki jest konstrukcja typu MC (ang. Moving Coil, czyli ruchoma cewka) odwracająca układ magnetyczny poprzez przymocowanie do igły cewki a nie magnesu. W tej sytuacji istnieją spore ograniczenia masowe, toteż cewka jest bardzo niewielka, w wyniku czego poziom sygnału jest również dużo niższy niż ma to miejsce we wkładkach MM. To, oraz niższa impedancja wyjściowa takiej konstrukcji wymaga zastosowania przedwzmacniacza dostosowanego do pracy z wkładkami MC. Ze względów konstrukcyjnych, wkładki typu MC nie oferują możliwości wymiany igły

Drugą ważną cechą wkładek gramofonowych jest szlif igły, elementu, który bezpośrednio styka się z płytą analogową. Różne szlify pozwalają na lepsze odtwarzanie dynamiki, czy stereofonii. Najpopularniejszy jest szlif sferyczny, który jest najtańszy w wykonaniu i oferuje dobre prowadzenie ścieżki. Kolejnym krokiem naprzód jest szlif eliptyczny. Droższy i trudniejszy w wykonaniu, dzięki specjalnemu kształtowi lepiej trzyma się rowka płyty. Zwieńczeniem rozwoju igieł są szlify liniowy, Shibata i MicroLine. Dzięki komputerowemu projektowaniu, oraz laserowej obróbce, pozwalają uzyskać bardzo precyzyjne wykonanie igły, czego efektem jest doskonały kontakt z płytą. Odbija się to niestety na cenie wkładki, która mając taki szlif potrafi kosztować całkiem sporo.

Czy podstawa gramofonu ma znaczenie?

Podstawa, czy też obudowa gramofonu nie tylko spaja wszystkie jego elementy, ale ma również za zadanie zabezpieczyć urządzenie przed wibracjami. W gramofonach wyższej klasy stosuje się różne mieszanki materiałów, które w efekcie tłumią i izolują wibracje. Bardzo ważny jest talerz, oraz jego łożyskowanie. Jego masa izoluje płytę i wkładkę od wibracji, co pozwala uzyskać mniejsze zniekształcenia. Łożysko na którym opiera się talerz musi nie tylko utrzymać jego masę i pozwolić mu na swobodny obrót, ale też być na tyle wytrzymałe, żeby nie zmieniać swoich właściwości wraz z upływem czasu. 

Kto powiedział, że używanie gramofonu to przyjemność tylko dla uszu? Thorens TD 209 oprócz dopracowanej konstrukcji charakteryzuje się on również bardzo nowoczesnym wyglądem.

Jakie dodatkowe funkcje może mieć gramofon?

Jednym z najpopularniejszych dodatków jest wbudowany przedwzmacniacz gramofonowy. Sygnał analogowy z wkładki ma bardzo niską wartość w porównaniu w innymi źródłami dźwięku, dlatego też musi być odpowiednio skorygowany. Odtwarzając muzykę z winylu musimy ten sygnał wzmocnić i poddać korekcji RIAA, tak aby był kompatybilny z pozostałymi urządzeniami audio. Przedwzmacniacz gramofonowy realizuje oba te zagadnienia. Jeżeli posiadamy zewnętrzny, specjalizowany przedwzmacniacz gramofonowy, to zwykle jest on w stanie zaoferować zauważalnie wyższą jakość dźwięku. Wiele wzmacniaczy zintegrowanych posiada wbudowany przedwzmacniacz gramofonowy. Całkiem sporo modeli gramofonów wyposaża się we wbudowany przedwzmacniacz korekcyjny, który dostosowuje sygnał z wkładki do standardu zwykłych wejść analogowych. To bardzo wygodne dla użytkownika rozwiązanie.

Niektóre nowoczesne gramofony posiadają wbudowany przetwornik A/C, który pozwala nie tylko eksportować sygnał z wkładki do urządzeń z wejściami cyfrowymi, ale również umożliwia zgrywanie posiadanych płyt winylowych do plików. Dzięki temu możemy mieć zawsze pod ręką nasze ulubione nagrania i słuchać ich bez niszczenia płyty. To istotne w przypadku drogich, egzotycznych, lub zwyczajnie niedostępnych już płyt, które możemy znaleźć w naszych kolekcjach.

Świat nie stoi w miejscu, więc gramofony, takie jak przykładowo Audio-Technica AT-LP60XBT posiadają również moduł Bluetooth w standardzie aptX, który pozwala wysyłać muzykę na przykład do bezprzewodowych słuchawek, czy głośników.

Audio-Technica AT-LP60XBT to jeden z najlepiej wyposażonych gramofonów. Pozwala na zgrywanie płyt winylowych, oraz transmisję odtwarzanej muzyki przy pomocy Bluetooth.

Wybór właściwego gramofonu to proces wymagający odpowiedzi na kilka kluczowych pytań. Jaki ma być rodzaj użytej wkładki? Jaki typ napędu i kształt ramienia? Jakie funkcje dodatkowe wybrać?  To właśnie dlatego, tak dużą popularnością cieszą się skonfigurowane przez producenta konstrukcje Dają one gwarancję na uzyskanie dobrego brzmienia. Wkładka, ramię, napęd czy talerz są w takim przypadku wzajemnie dopasowane, co zapewnia optymalne wykorzystanie możliwości poszczególnych elementów. Najbardziej zaawansowani miłośnicy czarnej płyty mogą sami skompletować gramofon, bardzo świadomie dobierając poszczególne elementy dla uzyskania oczekiwanych przez siebie rezultatów brzmieniowych.

Mamy nadzieję, że ten artykuł pomoże Ci wejść w świat czarnych płyt i analogowego brzmienia. Pamiętaj, że oprócz samego gramofonu warto zaopatrzyć się w środki do czyszczenia i pielęgnacji winylowych krążków. Płyty łatwo się elektryzują i przyciągają kurz. Jego drobinki osiadając w rowkach, powodują pogorszenie jakości odczytu wprowadzając do sygnału tak charakterystyczne trzaski. Z punktu widzenia brzmienia, czyszczenie płyt winylowych jest równie istotne, co jakość posiadanego gramofonu. Warto więc rozejrzeć się za specjalnymi akcesoriami do zbierania kurzu. Warto też dokupić pleksiglasową pokrywę na gramofon, gdy takiej nie ma w zestawie. Ograniczy ona osiadanie kurzu na talerzu i igle wkładki.

Gramofon Concept z wkładką Concept MM V2 jest dostępny również z pokrywą, która pozwala chronić gramofon przed kurzem. Czyszczenie delikatnej igły wymaga precyzji i pewnej ręki.

Jak zawsze, zdecydowanie rekomendujemy odsłuch gramofonu przed dokonaniem ostatecznego wyboru. Publikowane w sieci rankingi, mogą być pomocne na początkowym etapie, jednak nic nie zastąpi naszych uszu, bo to właśnie one są ostatecznym sędzią.  

Jeśli zainteresował Cię ten materiał, sprawdź również inne nasze poradniki: 

• Jaki gramofon kupić? Poradnik dla początkujących 
• Jaki gramofon kupić? Poradnik dla zaawansowanych 

Jeżeli masz pytania dotyczące gramofonów lub chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zapraszamy do odwiedzenia jednego z salonów Top Hi-Fi & Video Design. Muzyka to nasza wielka pasja, więc chętnie się nią dzielimy, prezentując dostępne rozwiązania i możliwości brzmieniowe poszczególnych urządzeń. W naszej ofercie posiadamy szeroką gamę gramofonów, zróżnicowaną zarówno pod względem brzmieniowym, jak też konstrukcyjnym i funkcjonalnym, więc z łatwością znajdziemy optymalne dla ciebie rozwiązanie.