Jak ustawić subwoofer w stereo i kinie domowym? Gdzie ustawić subwoofer w pokoju i czy musi stać na podłodze?

Pierwsze ustawienie polega na umieszczeniu subwoofera mniej więcej w środku pokoju, jednak w różnej odległości od obu ścian. Niskie tony będą najbardziej precyzyjne, chociaż ich poziom głośności będzie wyraźnie słabszy.

Drugie ustawienie polega na umieszczeniu subwoofera blisko ściany pomieszczenia, co zwykle powoduje, że basu jest już zdecydowanie więcej i nadal jest w miarę precyzyjny.

W trzecim wariancie należy ustawić subwoofer w którymś z rogów pokoju. W tej pozycji uzyskamy najbardziej okazały bas. Niestety, silne sprzężenie akustyczne z pomieszczeniem oraz możliwe rezonanse spowodują, że bas będzie on mało precyzyjny, a nawet czasem nadmiernie obfity i dominujący. Z praktyki wiem, że osiągnięty rezultaty brzmieniowe nie zawsze usatysfakcjonuje użytkownika, dlatego to ustawienie należy wziąć pod uwagę jedynie jako alternatywę, gdy powyższe dwie pozycje będą z jakichś względów niemożliwe do zrealizowania.

Niektórzy użytkownicy decydują się na umieszczenie subwoofera przed linią kolumn, czyli bliżej słuchacza. To także jest poprawne ustawienie, jednak niewiele osób decyduje się na nie ze względów praktycznych, ponieważ zabierana jest dodatkowa przestrzeń użytkowa z pomieszczenia.

Bas staje się wówczas dudniący i niezróżnicowany, znacznie pogarszając charakterystykę dźwięku. Wielu producentów radzi, aby umiejscowić subwoofer w odległości nie większej niż 90 cm od jednej ze ścian. Ma to związek ze zjawiskiem odbicia fal dźwiękowych. Jeśli głośnik niskotonowy znajduje się np. w odległości 1 metra od ściany tylnej, to powracająca fala od niej odbita, mająca długość 4 m, jest przesunięta w fazie o 180 stopni w miejscu, gdzie znajduje się głośnik. pierwsze odbicie od ściany tylnej. Jeśli głośnik niskotonowy znajduje się np. w odległości 1 metra od ściany tylnej, to powracająca fala od niej odbita, mająca długość 4 m, jest przesunięta w fazie o 180 stopni w miejscu, gdzie znajduje się głośnik. Oznacza to, że fala o długości 4 m (f = 86 Hz) ulegnie wygaszeniu.

Jak nietrudno sprawdzić, im odległość subwoofera od ściany jest większa, tym dla niższych częstotliwości występuje ten efekt – czyli już w obszarze działania subwoofera (zwykle subwoofer jest odcinany przy częstotliwości 80 Hz). Oczywiście efekt ten można spożytkować na swoją korzyść, próbując zminimalizować jeden z bardziej dokuczliwych rezonansów pomieszczenia. Z kolei ustawienie głośnika basowego przy samej ścianie tylko pozornie stoi w sprzeczności ze „sztuką audiofilską”, gdyż regulacja czułości pozwala skompensować nadmiar niskich tonów, a dzięki silniejszemu wspomaganiu pomieszczenia, subwoofer może zagrać głośniej. Istotnym zaleceniem jest również to, aby unikać ustawienia głośnika subniskotonowego w dużej odległości od głośników przednich oraz w jednakowej odległości od wszystkich ścian. Pozwoli to uniknąć problemu fal stojących.

Warto zadbać, aby podłoże było równe, co zapobiegnie niepożądanym rezonansom. Polecam izolator akustyczny IsoAcoustics Aperta SUB XL, który oddziela urządzenie od podłoża, co znacznie poprawia przetwarzanie niskich tonów. Co ważne, izolacja akustyczna sprawia, że rezonanse nie przedostają się do sąsiednich pomieszczeń. Będzie to przydatne akcesorium, jeśli Wasi sąsiedzi również mają wrażliwy słuch. Warto także wyposażyć się w izolatory do kolumn, np. IsoAcoustics Gaia, bowiem ich głośniki także odpowiadają za przetwarzanie niskich tonów. O izolatorach piszemy szerzej w tym artykule poświęconym rozwiązaniom izolacyjnym.

Sprawdź także: Ustawienie głośników w kinie domowym.

Regulacja subwoofera aktywnego

Oprócz właściwego ustawienia subwoofera niezwykle ważne jest też jego regulacja, czyli ustawienie odpowiedniej częstotliwości podziału, regulacja fazy oraz ustawienie poziomu głośności. Warto wiedzieć, że pokrętło częstotliwości odcięcia najczęściej oznaczone jest jako „CROSSOVER”, natomiast do ustawienia poziomu głośności służy pokrętło „VOLUME”.

Pokrętło regulacji głośności pozwala oczywiście dopasować natężenie basu do głośności kolumn głównych. Warto szerzej omówić kwestię ustawienia częstotliwości podziału. Wiele osób zadaje bowiem pytanie, jaką wartość należy wybrać? Tutaj nie ma niestety jednej reguły, która sprawdzi się we wszystkich systemach. Kluczem do odpowiedniego ustawienia jest wnikliwy słuch oraz odrobina cierpliwości. Należy bowiem przetestować różne opcje „odcięcia”. Takie określenie często można spotkać na forach poświęconych audio. Oznacza ono częstotliwość, przy której dźwięk przestają grać kolumny, a do gry wkracza subwoofer. Jeśli Wasze kolumny dobrze spisują się w przetwarzaniu niższego basu, a wsparcie subwoofera potrzebne jest jedynie w partiach subniskotonowych, wówczas należy ustawić niską wartość odcięcia, np. 50 Hz. Jeśli jednak słyszycie, że głośniki generują słabej jakości niskie tony, wówczas radzę ustawić wyższą częstotliwość.

Subwoofer do zestawu stereo

Subwoofer przez wielu użytkowników kojarzony jest głównie z zestawami kina domowego. W systemach wielokanałowych jest on w zasadzie nieodłącznym elementem, ponieważ niskie tony wzmagają emocje podczas seansu.

Jeśli sprawdzicie pasmo przetwarzania kolumn, wówczas okaże się, że zejście basu w większości modeli sięga 40 – 50 Hz, a niektóre kolumny podstawkowe nie osiągają nawet tych wartości. Nietrudno więc wywnioskować, że kolumny głośnikowe nie przetwarzają całego zakresu pasma przenoszenia słyszalnego przez człowieka. Można więc stwierdzić, że rezygnując z subwoofera w systemie, użytkownik traci pewną część brzmienia, która nie jest odtwarzana przez głośniki. Pragnę jednak wyjaśnić, że dodanie subwoofera nie sprawi, że dźwięk stanie się dyskotekowy. Wręcz przeciwnie, dobrej klasy subwoofer przetwarza niskie tony w tak subtelny i klarowny sposób, że użytkownik zaczyna odkrywać brzmienie niektórych utworów na nowo. Każdy, kto choć raz porównał ten sam system w konfiguracji 2.0 oraz 2.1 wie doskonale, co mam na myśli. Zachęcam więc do odsłuchu porównawczego, jeśli nie mieliście wcześniej takiej okazji. Gwarantuję, że niektórymi utworami zachwycicie się na nowo, poznając bogactwo dźwięku.

Warto wiedzieć także, że subwoofery dedykowane do zestawu stereo mają nieco inne cechy konstrukcyjne niż te dedykowane do systemów wielokanałowych. Producenci nie zaznaczają, które modele przeznaczone są do konkretnych zastosowań, dlatego radzę zwrócić uwagę na cechy konstrukcyjne. Powinny to być modele o stosunkowo dużej mocy, najlepiej powyżej 150 W, mające niewielką średnicę membrany oraz obudowę zamkniętą. Pozwoli to uzyskać dobrze kontrolowany i sprężysty bas, który ma bardzo duże znaczenie w wiernym odtwarzaniu muzyki. Przykładem takiego urządzenia, który często polecam Klientom, jest subwoofer aktywny Indiana Line Basso 880. To bardzo dobrze zestrojony i, co ważne, rozsądnie wyceniony model, który ze względu na uniwersalny charakter brzmienia idealnie sprawdzi się w wielu systemach stereo. Zastosowanie go sprawia, że niskie tony staja się sprężyste i nabierają głębi, co gwarantuje wysokie walory brzmieniowe systemu stereo. Użytkownicy hi-endowych kolumn, którzy pragną stworzyć system 2.1, także znajdą idealny model do swoich potrzeb. Bowers & Wilkins DB4S to potężny subwoofer aktywny o mocy aż 1000 W. Konfiguracja oraz regulacja urządzenia odbywa się za pomocą dedykowanej aplikacji, co sprawia, że cały proces obsługi jest szybki i prosty.

Brytyjski producent zastosował w tym przetwornik znany z flagowej serii 800. Subwoofer Bowers & Wilkins DB4S sprawdzi się więc w systemach stereo dla najbardziej wymagających użytkowników, zapewniając rewelacyjne brzmienie.

Warto pamiętać, że regulacja subwoofera w systemie stereo jest nieco inna niż w zestawie kina domowego. Co prawda na rynku pojawiają się już wzmacniacze i amplitunery wyposażone w system automatycznej kalibracji, jednak większość użytkowników będzie musiała dokonać ustawień manualnie. Regulacja częstotliwości odcięcia oraz poziom głośności należy ustawić manualnie. W subwooferze poziom głośności ustawiamy za pomocą pokrętła, pilota lub dedykowanej aplikacji, jeśli subwoofer został w nią wyposażony. Odtwarzając ścieżkę dźwiękową należy ustawić na subwooferze taki poziom głośności, aby dźwięk stał się spójny, a użytkownik nie był w stanie powiedzieć, czy niskie tony generowane są z głośników basowych kolumn, czy też przez subwoofer.

Przypomnę także, że ustawienie subwoofera w zestawie stereo powinno być wykonane według tych samych zasad, co w kinie domowym. Zagadnienie to szczegółowo opisałem powyżej.

Więcej informacji znajdziesz w artykule: Jak wybrać subwoofer?

Subwoofer do kina domowego

Subwoofer aktywny jest spotykany w większości systemów kina domowego, gdzie spełnia niezwykle istotną funkcję, poprawiając przetwarzanie niskich częstotliwości. Warto pamiętać, że ścieżka dźwiękowa w filmie zawiera osobny kanał dla niskich częstotliwości, które powinny być odtwarzane przez subwoofer. Dlatego w zestawach bez subwoofera, np. 5.0 lub 7.0 użytkownik traci istotną część efektów. Oczywiście, zubaża to wrażenia dźwiękowe podczas seansu. Właśnie dlatego sceny akcji, na przykład pościgów i strzelanin, brzmią zdecydowanie bardziej efektywnie w zestawach wielokanałowych z subwooferem.

Taka sytuacja ma miejsce głównie w przypadku dużych pomieszczeń, gdzie dla uzyskania odpowiedniego efektu dźwiękowego wymagane jest wygenerowanie odpowiedniego ciśnienia akustycznego. Producenci amplitunerów AV zakładają taką możliwość, dlatego większość modeli siedmiokanałowych i dziewięciokanałowych, a także niektóre amplitunery pięciokanałowe mają możliwość podłączenia dwóch subwooferów aktywnych. Taka konieczność zachodzi głównie w większych pomieszczeniach, o powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych.

Typowy subwoofer aktywny do kina domowego nie musi być wyposażony w rozbudowane możliwości regulacji umieszczone na tylnej ściance, bowiem ustawianie odbywa się z poziomu menu amplitunera. Praktycznie wszystkie amplitunery kina domowego mają funkcję regulacji ustawień z poziomu menu ekranowego. Niektóre urządzenia, np. wiele amplitunerów AV Yamahy, wyposażone są w funkcję automatycznej kalibracji, znaną pod nazwą YPAO. Przeprowadzając proces kalibracji należy postępować według wytycznych, które będą pokazane na ekranie. Resztą zajmuje się dołączony do amplitunera (i oczywiście podłączony do urządzenia) mikrofon oraz ustawienia wewnętrzne amplitunera. Oczywiście, ustawienia będące efektem automatycznej kalibracji, czyli częstotliwość odcięcia oraz poziom natężenia dźwięku użytkownik może później korygować manualnie, jeśli użytkownik uzna, że charakter basu odbiega od oczekiwań.

Wybierając subwoofer do kina domowego, sugeruję wybierać modele z obudową bas refleks oraz membraną o większej średnicy, co zapewni bardziej spektakularny, kinowy bas.

Sprawdź także artykuł: Jaki subwoofer do kina domowego?

FAQ – często zadawane pytania

Podczas wizyt w salonach użytkownicy zadają pytania, które często się powtarzają. Dlatego postanowiłem w prosty i zwięzły sposób odpowiedzieć na te najczęściej zadawane pytania.

Na jaką częstotliwość ustawić subwoofer?

Ustawienie częstotliwości odcięcia subwoofera zależy od tego, jakie zejście basu mają kolumny w Waszym zestawie. Większość modeli odtwarza niskie tony do pasma około 50 Hz, więc w takim przypadku proponuję ustawić właśnie taką częstotliwość, aby nie nakładać odtwarzania basu przez głośniki niskotonowe kolumn i subwoofer aktywny. W przypadku głośników podstawkowych, które z reguły nieco słabiej odtwarzają najniższy bas, częstotliwość odcięcia można ustawić na 80 – 100 Hz. Radzę, aby przetestować różne ustawienia i finalnie wybrać to, które zapewnia najlepsze rezultaty brzmieniowe.

Jak ustawić skrzynię basową?

Zacznę od wyjaśnienia, że pojęcie skrzynia basowa najczęściej bywa stosowane w odniesieniu do car audio. Jeśli jednak macie na myśli subwoofer, należy stosować zasady opisane w tym artykule.

Co to jest regulacja fazy w subwooferze?

Właściwa regulacja fazy w subwooferze sprawi, że membrana w subwooferze oraz w głośnikach niskotonowych kolumn będą wychylały się w tym samym momencie. Ma to kluczowe znaczenie dla spójności brzmienia. Regulacji tej dokonuje się, wykorzystując własną wrażliwość słuchową. Najczęściej warto wybrać wartość 0. Jeśli jednak okaże się, że bas jest dudniący i mniej sprężysty, warto ustawić przełącznik na 180.

Gdzie najlepiej ustawić subwoofer od soundbara?

Obecnie dużą popularnością cieszą się soundbar z subwooferem. Użytkownicy często otrzymują subwoofer bezprzewodowy, który do podłączenia nie wymaga kabla. Dzięki temu łatwiej jest ustawić go w pożądanym miejscu. Niezależnie od tego, jaki typ subwoofera macie, nie należy go ustawiać bezpośrednio przy ścianie, gdyż może wpływać na negatywnie na jakość basu. Najczęściej użytkownicy stawiają subwoofer przy szafce RTV. Warto pamiętać, aby nie ustawiać go w równej odległości od ścian bocznych, go może powodować ryzyko fali stojącej. Lepiej przysunąć go nieco w stronę jednej ze ścian, a następnie sprawdzić osiągnięty rezultat.

Czy subwoofer musi stać na podłodze?

Zdecydowanie subwoofer powinien stać na podłodze. Stabilne podłoże zapobiega rezonansom, a niskie tony zachowują należyta precyzję.